TRUNG
QUỐC VỚI MỘT NĂM MỚI KHỦNG HOẢNG
(A
new year of turmoil for China)
Tôn Nữ Diệu Thu-Cát Tường
Quân dịch
Tác giả: David Ignatius
Một năm trước, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận
Bình ra trình diện để làm sống dậy điều ông gọi là “Giấc mơ Trung Hoa”. Nền
kinh tế Trung Quốc có vẻ bền vững, sức mạnh quân sự được phát triển và ông tích
cực củng cố quyền lực chính trị trong nước.
Vậy mà ông đã phải đối mặt với một năm mới
tồi tệ. Nền kinh tế Trung Quốc đột nhiên chậm lại với mức tăng trưởng GDP
thực tế năm ngoái hiện nay ước tính của giới phân tích Mỹ tại một số điểm thấp dưới
tỷ giá chính thức là 6,5%. Các thị trường chứng khoán Trung Quốc đã giảm
15% trong năm nay, và tiền tệ cũng bị trượt giá. Tiếp tục chuyển vốn (Ghi
chú thêm của người dịch: Sự di chuyển của một khoản tiền lớn từ quốc gia này
sang quốc gia khác để tránh biến động chính trị hoặc kinh tế), có lẽ theo
tỷ lệ hàng năm 1 nghìn tỷ Đô-la ước tính cho nửa sau của năm ngoái.
Nhưng cuộc khủng hoảng của nền kinh tế Trung
Quốc có thể kiểm soát được so với những khó khăn chính trị trong nước. Nỗ lực
chống tham nhũng của ông Tập Cận Bình đã được tăng cường với một cuộc thanh
trừng quy mô toàn diện. Chiến dịch này đã làm rung chuyển các dịch vụ tình báo
Trung Quốc, cách chức một số nhà
chỉ huy quân sự cấp cao và gây kinh hãi cho các nhà lãnh đạo Đảng Cộng Sản trên
khắp đất nước. Các quan chức Đảng bồn chồn lo sợ nằm yên, tránh né các
quyết định có thể khiến họ gặp khó khăn; dẫn đến tình trạng tê liệt khiến
cho các vấn đề khác càng tồi tệ hơn.
Đôi vợ chồng đi ngang qua một màn hình hiển thị các dấu hiệu bảo
mật của đồng 100 Nhân dân tệ mới tại Bắc Kinh. (Andy Wong – Hãng thông tấn AP)
Kurt Campbell, chuyên gia châu Á hàng đầu của
chính quyền Obama tính đến năm 2013 cho rằng: “Ông Tập Cận Bình ở một vị thế uy quyền chưa từng thấy. Nhưng chỉ vì
ông đã triệt phá các tay sai của bộ máy lãnh đạo chung được xây dựng qua nhiều
thập kỷ, cho nên ông phải gánh lấy cuộc khủng hoảng này”. Ông lo ngại rằng ông
Tập Cận Bình sẽ “nản lòng gấp bội” trong việc thúc đẩy chủ nghĩa xã hội bành
trướng ở châu Á, đó là một trong số ít những chủ đề có thể đoàn kết đất nước.
Campbell còn nói rằng: “Đằng sau quy mô đó cho thấy sự suy yếu, mà hiện nay
liệu rằng ông Tập Cận Bình có đủ khả năng”.
Người Trung Quốc đôi khi sử dụng dụ ngôn lịch
sử để giải thích các vấn đề chính trị hiện hành trong nước. Buổi nói
chuyện gần đây giữa một số thành viên thuộc tầng lớp thượng lưu của Trung Quốc
đã có một so sánh giữa nhiệm kỳ của Chủ tịch Tập Cận Bình và của Hoàng đế Ung
Chính [1], vị Hoàng đế cai trị Trung
Quốc từ năm 1722 đến năm 1735. Vua Ung Chính đã tiến hành một chiến dịch hà
khắc chống hối lộ, nhưng nhiều người Trung Quốc xem ông như một bạo chúa giành
được quyền lực bất hợp pháp.
Một quan sát viên Trung Quốc cho biết trong
một email rằng: “Rất nhiều sự kiện lịch sử của thời kỳ đó được lặp đi lặp lại ở
Trung Quốc ngày nay, từ sức mạnh âm mưu tham nhũng, từ một nền kinh tế đang xấu
đi cho đến lời đe dọa thù địch bên ngoài.”
Những rắc rối chính trị của ông Tập Cận Bình
minh họa cho sự khó khăn khi phải cố gắng để cải cách hệ thống một Đảng từ bên
trong. Cũng giống như Mikhail Gorbachev hy vọng trong những năm 1980 các
cải cách có thể đem lại sức sống mới cho Đảng Cộng sản Liên Xô vốn đã bị suy
tàn, ông Tập Cận Bình bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống vào năm 2013 bằng cách tấn công
các nhà đại tư bản của Đảng Trung Quốc, những kẻ đã nhanh chóng giàu có và sống
thoải mái trên các chiến lợi phẩm từ sự bùng nổ kinh tế Trung Quốc.
Nhiều
người trong số các đối thủ của ông là nhân vật thân tín của cựu Chủ tịch Giang
Trạch Dân [2], điều đó đồng nghĩa với
việc ông Tập Cận Bình khiến cho các đối thủ mạnh mẽ hơn.
David Shambaugh, một học giả Trung Quốc tại
Đại học George Washington, với tư cách là người ngoài cuộc ông lập luận rằng
vào tháng Ba chiến dịch cải cách của ông Tập Cận Bình sẽ bị phản công lại. Ông
viết trên tạp chí Wall Street: “Dù đang tồn
tại nhưng hệ thống chính trị của Trung Quốc vẫn bị phá vỡ nghiêm trọng, và
chẳng ai biết rằng nó lại tốt hơn so với chính Đảng Cộng sản Trung Quốc. Giai
đoạn cuối của chế độ Cộng sản Trung Quốc hiện nay đã bắt đầu.”
Lời cáo phó chính trị này có thể sớm được
minh chứng. Nhưng các nhà phân tích Trung Quốc ngày càng phải thừa nhận
rằng chiến dịch đàn áp của ông Tập Cận Bình đã thúc đẩy sự bất đồng trong nội
bộ Đảng và xa hơn nữa, dẫn đến việc đẩy mạnh đàn áp. Ông là một người hùng
quyết đoán, do đó, ông có thể sẽ ổn hơn Gorbachev, nhưng cơ cấu bên dưới ông
lại rất mong manh yếu ớt.
Cuộc khủng hoảng kinh tế gần đây của Trung
Quốc có thể là kết quả tất yếu của quá trình chuyển đổi mà Chủ tịch Tập Cận
Bình đang nỗ lực chỉ đạo. Ông muốn chuyển đổi Trung Quốc đi từ một nền
kinh tế đang sôi sùng sục với đầy các khoản nợ, phụ thuộc vào kim ngạch xuất
khẩu đang không ngừng tăng trưởng, hướng tới một mô hình tiêu dùng theo định
hướng bền vững hơn. Bài toán nan giải của ông là hệ thống Trung Quốc đang cồng
kềnh do các doanh nghiệp nhà nước hoạt động kém hiệu quả mà lại tồn đọng nợ và các
khoản trợ cấp. Ông nhận thấy không thể nào tách chúng ra một cách lỏng lẻo
được.
Một cựu quan chức Mỹ, người biết rõ các nhà
lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc cũng cho biết: “Thật không hề dễ dàng để khởi
động lại 10 nghìn tỷ đô-la cho nền kinh tế”. “Ông Tập Cận Bình đang cố gắng tự
làm tất cả” khi mà “mọi thứ đang đổi thay cùng một lúc.”
Cơn khủng hoảng tài chính tháng này cho thấy
sự nguy hiểm với một quốc gia như Trung Quốc mà lại bị kẹt giữa một thị trường
tự do và sự kiểm soát liên tục của chính phủ. Một bào thai yếu ớt “ngắt
mạch” mà lại phản khán khi thị trường chứng khoán sụt giảm 7%, và chính phủ
ra lệnh cho các nhà đầu tư lớn ngừng bán buôn, có thể tăng tốc bán tháo và
chuyển nguồn vốn. Các dấu hiệu trái chiều về việc liệu các ngân hàng trung
ương muốn có một đồng tiền mạnh hơn hoặc yếu hơn đã làm lung lay niềm tin của
thị trường.
Chủ tịch Tập Cận Bình vừa nhấn ga tăng tốc
thị trường tự do cùng lúc đó ông lại vừa hãm phanh chính trị. Đối với một
quốc gia như Trung Quốc mang cái thai nửa chừng với cải cách, sự xáo động trong
tháng qua đã chỉ ra rằng những mâu thuẫn cơ bản có thể sẽ không bền vững.
Nguồn Tiếng Anh:
——————–
Ghi chú thêm của người dịch:
[1] Hoàng đế Ung Chính: Thanh Thế Tông (13/12/1678 – 08/10/1735) là vị Hoàng đế thứ 5
của nhà Thanh trong lịch sử Trung Quốc, trị vì từ năm 1722 đến năm 1735. Ông
dùng niên hiệu Ung Chính trong suốt thời gian 13 năm trị vì, nên các sử
gia thường gọi ông là Ung Chính Đế.
Là một vị Hoàng đế siêng năng, cần kiệm và có tinh thần chống
tham nhũng, mục tiêu của Ung Chính là tạo ra một triều đình hiệu quả với chi
phí thấp nhất và ông đã tiếp tục được sự thịnh trị gần 150 năm còn lại của Đại
Thanh. Cuối đời ông, quốc khố hãy còn dư nhiều. Giống như cha mình, Khang Hi
hoàng đế, Ung Chính sử dụng các biện pháp quân sự mạnh mẽ để giữ gìn vị thế của
vương triều Đại Thanh. Triều đại của ông được xem là chuyên chế, hiệu quả và
mạnh mẽ. Tuy nhiên, việc Ung Chính thống trị bằng bàn tay sắt khiến hình tượng
trong dân gian của ông không được tốt, có những lời đồn gây ảnh hưởng tới uy
tín của nhà vua và người kế vị ông như Hoàng đế Càn Long không phải là con ông
mà là người Hán. Sự phản cảm của nhân dân đối với ông còn được thể hiện qua lời
đồn rằng ông bị một thích khách đâm chết và bị cắt lấy thủ cấp.
Mặc dù triều đại của Ung Chính ngắn hơn nhiều so với cha mình
(Khang Hi Đế trị vì 61 năm) và con trai (Càn Long Đế trị vì 60 năm), cái
chết đột ngột của ông lại là do khối lượng công việc nặng nề của ông mang lại.
Ung Chính đã tiếp nối một thời kỳ hòa bình và thịnh vượng cho nhà Thanh, không
có ông thì không có cái gọi là “Khang Càn thịnh thế”. Ung Chính đã
ngăn chặn tệ nạn tham nhũng và cải cách việc quản lý tài chính của đất nước.
Thời ông cũng bắt đầu thành lập Quân cơ xứ, một cơ quan có ảnh hưởng lớn đến
Trung Hoa phong kiến trong tương lai.
Năm 1735, Ung Chính hoàng đế băng hà, thọ 57 tuổi.
[2] Cựu Chủ tịch Giang Trạch Dân: sinh ngày 17-08-1926, là “hạt
nhân của thế hệ lãnh đạo thứ 3” của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông giữ chức Tổng
Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc từ năm 1989 đến 2002, Chủ tịch nước Cộng hòa
Nhân dân Trung Hoa từ năm 1993 đến 2003, và là Chủ tịch Quân ủy Trung ương
từ năm 1989 đến 2004.
Nguồn:
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Ung_Ch%C3%ADnh
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Giang_Tr%E1%BA%A1ch_D%C3%A2n
_
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Cám ơn bạn đã đọc và cho Ý kiến.