Báo động tình trạng khai thác cát tại sông Lô

 

Báo động tình trạng khai thác cát tại sông Lô

Hoàng Dung, thông tín viên RFA
2015-11-06

 Nghe Audio    

Khai thác cát trên sông (Ảnh minh họa).

RFA photo

Tình trạng khai thác cát sỏi trái phép trên sông Lô đang gây ra những tác động bất lợi khiến cho hoạt động canh tác hay đánh cá của người dân ở 2 bên sông gặp nhiều khó khăn.

Những khó khăn

Sông Lô là phụ lưu tả ngạn của Sông Hồng, phần lớn chảy qua 2 tỉnh Phú Thọ và Tuyên Quang. Riêng Tuyên Quang, sông Lô chảy qua trung tâm thành phố chính của tỉnh tạo nên một nét đẹp riêng cho thành phố.

Dòng sông Lô còn là nguồn phù sa dồi dào bồi đắp cho những vùng đất nông nghiệp ven sông như tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang. Tuy nhiên trong những năm trở lại đây việc khai thác cát sỏi một cách bừa bãi trên sông Lô đang gây ra những tác động bất lợi cho hoạt động canh tác của nông dân ven sông. Hoạt động do các công ty khai thác và nạn “cát tặc” đang làm cho lòng sông sâu hơn dẫn đến việc đồi núi sạt lở, đất sản xuất nông nghiệp của người dân 2 bên dòng sông cũng bị lún sập…

Gia đình chúng tôi sống cách bờ sông 200m, trước đây không sao, nhưng gần đây do việc khai thác cát sỏi bừa bãi làm cho bờ sông lở vào gần nhà tôi rồi, có 1 số nơi có hiện tượng tường bị nứt.
-Chị Nguyễn Thị Trang

Anh Trần Điển một người dân ở huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang cho biết những hệ quả xấu do việc khai thác cát sỏi bừa bãi trên sông Lô:

“Ngày xưa người ta thu hoạch được bao nhiêu lúa và bao nhiêu ngô, lương soi, việc khai thác cát sỏi này đã làm cho lở sạch từ đồi núi đến ruộng đồng, đến soi bãi lở hết, thậm chí đến nhà của người dân cũng bị lở. Riêng người dân thì không được đền bù, chỉ 1 số vùng tận cuối của huyện Sơn Dương thuộc tỉnh Tuyên Quang thì có được đền bù, nhưng số đền bù ấy không thích đáng, nhưng việc họ đào khai thác cát sỏi này họ đào xuống lòng sông làm lệch hướng chảy của dòng sông để cho dòng sông gồ ghề và việc sạt lở 2 bên bờ sông cực kỳ nặng nề. Mình không biết là việc sung công quỹ cho nhà nước được bao nhiêu nhưng mà người dân luôn luôn ôm nỗi lo là không biết là nay còn nhà hay là mai mất nhà vì ruộng đồng, soi bãi người ta lở hết.”

Chị Nguyễn Thị Trang ở huyện Sơn Dương tiếp lời:

“Gia đình chúng tôi sống cách bờ sông 200m, trước đây không sao, nhưng gần đây do việc khai thác cát sỏi bừa bãi làm cho bờ sông lở vào gần nhà tôi rồi, có 1 số nơi có hiện tượng tường bị nứt.”

Ngoài những mất mát vật chất như được nêu ra còn có thiệt hại nhân mạng do tình trạng khai thác cát sỏi không được quản lý chặt chẽ như thế gây nên. Theo báo cáo trong 2 tháng trở lại đây đã có 3 trường hợp người chết do đâm thuyền vào mốc kè của công ty khai thác. Bên cạnh đó có những trường hợp khai thác cát sỏi gặp phải mìn…

Anh Điển cho biết thêm:

“Việc chết do ở khai thác cát sỏi này thì chắc chắn là ảnh hưởng ở đây rồi vì học sinh nó đi tắm, đã có 1 lần ngay ở gần nhà mình học sinh đã từng xuống chỗ cái hố tàu người ta làm tắm mà em học sinh lớp 12 đã chết đuối tại đó do hố đó. Có tình trạng người bị tai nạn lao động do khai thác cát sỏi đào phải bom mìn thì nó nổ.”

Máy hút cát trên sông Trà-Khúc, Quảng Ngãi

Nhiều người dân sống 2 bên bờ sông còn mưu sinh bằng nghề đánh bắt cá trên sông Lô, tuy nhiên việc khai thác cát sỏi đã tạo nên những hố to, rồi khi gặp nước dâng cao nhiều thuyền của người dân bị cuốn trôi theo như trình bày của anh Điền:

“Còn việc đắm thuyền của người dân, người dân có thực trạng này, người dân đi làm, neo tàu họ đậu bừa bãi, họ đậu khắp nơi, dòng nước chảy gặp hố to do người khai thác làm như thế,  thì cái tàu của người dân ngư nghiệp phải đắm rất nhiều, đắm thiệt hại tài sản của họ. Có người đền bù có người không được đền bù, bởi vì cán thẳng vào tàu làm úp lật cả thuyền mất hết tài sản.”

Việc giải quyết của chính quyền

Theo anh Điển cho biết thì việc khai thác cát sỏi là do chính quyền bán lại cho công ty khai thác, nên giờ cuộc sống của người dân có khó khăn họ cũng không biết kêu ai:

“Chính quyền thì làm ngơ coi như không có chuyện gì cả, bởi vì chính họ là người đưa ra công văn việc khai thác này và bán cho các công ty khác, có 1 số nơi họ có viết đơn kiện hay không thì mình không nắm rõ lắm, nhưng với tư tưởng của họ có con 1 kiến kiện củ khoai nên họ chẳng kiện làm gì, bởi vì chính quyền là người ra lệnh họ làm việc này thì kiện ai.”

Và để tự bảo vệ lấy mình trong khi chính quyền không giải quyết thì một số người dân đã tự mình xua đuổi những tàu khai thác cát sỏi ra xa khu vực nhà họ.

Khi người ta khai thác cát sẽ làm cho dòng chảy nó thay đổi đi, nguyên tắc của dòng chảy nước chỗ nào sâu thì nó chảy mạnh, khối lượng nược nước lớn sẽ dồn vào chỗ đã lấy cát rồi, có thể xối bay cả nhà cửa, sạt lở bờ là cái chắc.
-TS Nguyễn Trọng Tín

Anh Điển cho biết:

“Người dân thì chỉ còn cách đó là mang súng cao su, mang những vật dụng ném đá, để xua đuổi tàu ra xa bờ.”

Bên cạnh các công ty khai thác cát sỏi theo anh Điển cho biết còn có nhiều “cát tặc” khai thác.

Để tìm hiểu mức độ nguy hiểm của việc khai thác cát sỏi một cách bừa bãi chúng tôi liên lạc với PGS.TS Nguyễn Trọng Tín thuộc Tổng hội địa chất Việt Nam và ông cho biết:

“Khi người ta khai thác cát sẽ làm cho dòng chảy nó thay đổi đi, nguyên tắc của dòng chảy nước chỗ nào sâu thì nó chảy mạnh, khối lượng nược nước lớn sẽ dồn vào chỗ đã lấy cát rồi, có thể xối bay cả nhà cửa, sạt lở bờ là cái chắc.”

Cơ quan chức năng cho biết khi cấp phép khai thác cho các công ty đều có yêu cầu phải làm cam kết chấp hành các qui định liên quan như an toàn lao động, cắm cột mốc và bồi thường nếu xảy ra thiệt hại… Tuy nhiên những quy định đó đã không được công ty thực hiện một cách đầy đủ.

Ông Nông Minh Hiền, Phó chủ tịch UBND huyện Sơn Dương thừa nhận thực tế khai thác cát trái phép trên địa bàn và một số biện pháp xử lý của huyện:

“Tình trạng tàu cuốc khai thác cát trái phép trên sông Lô trên địa bàn các xã Sầm Dương và Vân Sơn là có thật. Để giải quyết tình trạng này, UBND huyện đã thành lập tổ công tác kiểm tra, giải tỏa các điểm khai thác, mua bán, vận chuyển cát sỏi và khoáng sản trái phép trên địa bàn huyện do đồng chí lãnh đạo công an huyện làm tổ trưởng.”

Tình trạng khai thác cát bừa bãi cũng như nạn ‘cát tặc’ không chỉ diễn ra ở sông Lô mà hiện nay trên nhiều con sông khắp ba miền ở Việt Nam đều có thực tế đáng ngại đó. Truyền thông từng lên tiếng tuy nhiên biện pháp xử phạt, chấn chỉnh và ngăn chặn không để xảy ra những tác hại khó lường vẫn chưa được hiệu quả.

http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/uncontrolled-sand-exploitation-on-lo-river-hd-11062015130106.html

__._,_.___

---

Posted by: <vneagle_1