Có một âm mưu bán nước ở sông Hồng

ĐỪNG BÁN NƯỚC THEO CẢ NGHĨA ĐEN

* Ts. TÔ VĂN TRƯỜNG

Dự án giao thông thủy xuyên Á kết nối với Vân Nam-Trung Quốc trên sông Hồng “lợi bất cập hại”. Lợi thì chủ đầu tư và các “cổ đông” được hưởng nhưng tác hại thì toàn dân phải gánh chịu. Trung Quốc ngày càng tác động mạnh và chi phối nguồn nước ở cả sông Hồng và sông Mekong. Họ xây dựng tràn lan các nhà máy thủy điện bất chấp các hậu quả ở hạ lưu, thậm chí cho đến nay vẫn không cho các nước trong lưu vực sông được biết quy trình vận hành các nhà máy thủy điện vv ...

Dự án sông Hồng mới chỉ là ước tính khoảng 1,1 tỷ đô la Mỹ nhưng sẽ đội giá lên rất cao khi phải tính đúng, tính đủ ngoài việc tạo điều kiện giao thông thủy thuận lợi đến Vân Nam , còn phải bổ sung hàng loạt các công trình để đảm bảo lấy nước ở hạ du vv… trong khi tiềm lực tài chính thì có hạn. Lúc đó, ai, thế lực nào sẽ nhẩy vào để làm người chi phối, điều hành hoặc “sân sau” cho dự án tỉ đô này?

Về mặt an ninh và quốc phòng, chấp nhận dự án này đồng nghĩa với bán nước theo cả nghĩa đen. Đất nước này, không phải của riêng ai. Nhân dân yêu cầu phải hoàn toàn chấm dứt nạn chặt, xé, băm vằm đất nước rất tùy tiện theo lợi ích và quyền lực "nhóm" như đã xảy ra trong mấy chục năm qua!

Bộ Kế hoạch và đầu tư vừa có văn bản đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, thông qua chủ trương đầu tư Dự án giao thông thủy xuyên Á (kết nối với Trung Quốc) trên sông Hồng kết hợp thủy điện theo hình thức BOO (xây dựng, sở hữu, vận hành). 

Tính pháp lý của dự án

Siêu dự án này do Công ty TNHH Xuân Thiện thuộc Tập đoàn kinh tế Xuân Thành đề xuất. Tháng 12/2015 Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải và các bộ, ngành, địa phương liên quan tổ chức thẩm định hồ sơ dự án, lập báo cáo thẩm định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương đầu tư dự án trên theo quy định của pháp luật.

Theo báo cáo của nhà đầu tư thì dự án này sẽ thực hiện việc xây dựng 6 đập dâng nước và âu tàu, nạo vét 288km luồng sông Hồng đoạn từ Việt Trì lên Lào Cai đạt tiêu chuẩn sông cấp III; kết hợp xây dựng 6 nhà máy thủy điện nhỏ (cấp II), kiểu tuabin trục ngang cột nước thấp với tổng công suất thiết kế khoảng 228MW; xây dựng 7 cảng dọc tuyến từ Hà Nội lên tới Lào Cai, với tổng mức đầu tư ước tính lên tới 24.510 tỷ đồng. Bài toán kinh tế hòan vốn còn rất mơ hồ nhưng chủ đầu tư đòi hỏi nhiều quyền ưu tiên như bán điện với giá cao, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp tới thời kỳ hoàn thành vốn vv…

Một điều quan trọng đầu tiên cần lưu ý là “dự án” khủng tỉ đô này không nằm trong các quy hoạch rất quan trọng  như quy hoạch khai thác thủy điện, quy hoạch trị thủy nguồn nước (quy hoạch thủy lợi, quy hoạch phòng chống lũ…). Ngay cả quy hoạch phát triển kinh tế xã hội cũng chưa xem xét ý tưởng này.

Nhận thức chung

Theo ý tưởng của công ty đề xuất, đây là dự án “siêu thủy lộ” là chính, còn “phát điện” chỉ là mục đích phụ. Lợi ích chính của dự án này được xác định từ thu phí giao thông thủy (thông qua các âu tầu qua đập và hệ thống cảng sông được xây dựng dọc sông Hồng). Còn về thủy điện chỉ khai thác được tổng công suất 228MW thì không mang lại lợi ích đáng kể. Người đọc nhân thấy khía cạnh tích cực của dự án chính là đoạn sông Thao từ Lào Cai đến Việt Trì khá dốc, dòng chảy trong mùa kiệt nhỏ nên tình hình vận tải thủy trên sông Thao hiện nay là không ổn định, chỉ các tàu có quy mô nhỏ có thể vận hành. Việc cải tạo sông Thao sẽ tăng cường khả năng vận tải thủy ở đoạn sông này.

Xét về thủy thế, đoạn sông Hồng từ Việt Trì lên đến Lào Cai (cửa khẩu Cốc Lếu) có độ dốc khá lớn, chưa kể địa hình đồi núi phía bên tỉnh Vân Nam còn có độ dốc lớn hơn. Như vậy việc vận hành các âu thuyền qua đập sẽ khó khăn và mất nhiều thời gian hơn, tàu ngược dòng sông cần công suất lớn. Thực tế những năm gần đây, vấn đề hạ thấp mực nước ở hạ lưu sông Hồng, sông Thái Bình đã được ghi nhận, có những năm vào mùa kiệt đoạn sông Hồng qua Hà nội cạn gần trơ đáy. Bên sông Đuống (trục chính nối sông Hồng và sông Thái Bình) cũng có sự hạ thấp đáng kể. Như vậy, để tàu thuyền (tàu công suất lớn) qua lại được như ý tưởng của công ty Xuân Thiện thì cần phải có thêm nhiều đập điều tiết nữa trên tuyến đường thủy này mới ra được đến các cảng biển của Việt Nam.

Với 6 con đập, dòng sông Hồng đương nhiên bị chia cắt thành 7 khúc và giao thông đường thủy sẽ không thể thông suốt. Các phương tiện thủy sẽ chỉ có thể vận chuyển từng chặng ngắn và buộc phải sử dụng hệ thống 7 cảng sông dọc tuyến như phương án của nhà đầu tư.  Không những thế, dự án này còn được đầu tư theo hình thức BOO (xây dựng, sở hữu, vận hành) tức là sẽ không có thời hạn, nhà đầu tư có thể thu phí vĩnh viễn đối với luồng tuyến, đồng nghĩa với việc sở hữu hoàn toàn dòng sông Hồng. Ẩn khuất lợi ích to lớn cho riêng nhà đầu tư chưa được nêu ra chính là nguồn khai thác cát khổng lồ do nạo vét sông.

Xét về mặt chính trị, có thể nói trục giao thông với mục đích chính là nối liền Trung Quốc với các cảng biển của Việt Nam sẽ dễ bị Trung Quốc chi phối. Bởi nguồn nước và sự giao lưu về thương mại đều phụ thuộc vào Trung Quốc. Mà bài học trước nay trong quan hệ với Trung Quốc cho thấy chúng ta luôn bị động, nhất là khi nguồn nước sông Hồng chảy vào Việt Nam do họ điều tiết phần lớn trên dòng chính. Trong khi hiện nay các đập Trung Quốc quy chế vận hành như thế nào, họ không cho phía VN được biết.

Điều gì sẽ xảy ra, khi dòng sông mẹ của cả một dân tộc, nguồn phù sa cho toàn bộ vùng châu thổ màu mỡ nhất miền bắc trở thành sở hữu riêng của một doanh nghiệp? Có lẽ đó là một viễn cảnh khó lòng tưởng tượng đối với số phận của hàng chục triệu con người đang mưu sinh trên bờ bãi, đồng ruộng dọc theo 500km chiều dài con sông này.
Các tác hại dễ thấy
Đồng bằng sông Cửu Long đã mặn chát vì thủy điện của Trung Quốc ở thượng lưu sông Mekong. Tây Nguyên cũng đã cạn khô do hiện tượng Enino và thủy điện. Đồng bằng châu thổ sông Hồng sẽ ra sao khi bị chia thành 7 khúc cũng vì thủy điện?
Nguồn nước qua các đập dâng không thể điều tiết chủ động như từ các hồ chứa lớn (như trên sông Đà, sông Lô Gâm) nên tác dụng điều tiết nước tích cực là không nhiều. Trong khi với mục đích khai thác phục vụ giao thông (đảm bảo đầu nước nhất định) thì có nhiều khả năng nguồn nước xuống hạ du còn bị ảnh hưởng theo hướng tiêu cực, đặc biệt trong mùa cạn. Việc các đập dâng đầu nước tưới cho vùng từ Việt Trì trở lên không có nhiều ý nghĩa, vì vùng này diện tích đất nông nghiệp không nhiều, địa thế lại dốc nên lấy nước từ sông Hồng chủ yếu vẫn phải bằng bơm động lực.
Việc xây dựng các đập dọc sông Thao sẽ làm dâng mực nước đoạn từ Yên Bái đến Lào Cai trong điều kiện bình thường bình quân khoảng 11m trong phương án 3 bậc và khoảng 9m trong phương án 6 bậc, do đó cần có tính toán định lượng các khu vực bị ngập úng dọc sông. Ngoài ra, việc dâng mực nước trên sông sẽ làm giảm khả năng tiêu thoát nước của các khu vực dân cư, khu vực canh tác ven sông. Ngập lụt vùng thượng lưu các đập, ảnh hưởng hiệu quả tiêu thoát của các công trình tiêu nước vùng thượng lưu các đập
Việc xây dựng các đập dâng nước kết hợp âu tàu sẽ làm giảm khả năng chuyển lũ và ảnh hưởng đến khả năng phòng chống lũ của hệ thống sông Thao. Lòng sông Thao đoạn từ Việt Trì đến Lào Cai có độ dốc lớn, việc nạo vét lòng sông sẽ gây sạt lở bờ sông, bãi sông và các công trình đê điều, thủy lợi dọc sông. Sau khi đồng bằng sông Hồng bị giảm đáng kể lượng phù sa từ hai nhánh sông  Đà và sông Lô – Gâm thì nay nhánh còn lại là sông Thao cũng sẽ bị chặn lại. Hậu quả là độ màu mỡ của vựa lúa lớn thứ 2 của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng lớn, trong khi lòng sông sẽ có nguy cơ tiếp tục bị hạ thấp và xói lở mạnh hơn, càng làm giảm khả năng của các công trình lấy nước dọc sông.
Dự án sẽ tác động đến an toàn công trình thủy lợi, công trình phòng chống thiên tai trên hệ thống sông Hồng-Thái Bình, đến tỉ lệ phân bổ lượng dòng chảy lũ giữa hai phân lưu của dòng chính sông Hồng và tuyến sông Đuống tác động đến toàn bộ hệ thống công trình phòng lũ vùng hạ lưu. Đấy là chưa kể các tác động đến thủy sản và mực nước ngầm.
Tác động của dự án đến môi trường, hệ sinh thái, lịch sử, văn hóa vốn tồn tại hàng nghìn năm, và an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, không có lợi ích nào bù đắp nổi. Nếu dự án này được Chính phủ cho phép đầu tư sẽ biến dòng sông Hồng thành biến thái!
“Lỗ hổng” trong công tác thẩm định
Những nhà khoa học am hiểu thực trạng của đất nước đều hiểu từ ngày xửa, ngày xưa, các báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) thường mang tính ‘sào sáo’, hình thức để được phê duyệt. Nước ta, có rất nhiều công ty tư vấn làm thuê báo cáo ĐTM cho các dự án của nước ngoài ở VN. Phía nước ngoài, chỉ cần đưa qui trình công nghệ và mô tả xử lý theo cách của họ để dễ được thông qua. Khi có sẵn các số liệu khí hậu, địa chất thủy văn nơi xây dựng dự án, tư vấn VN biên tập thành báo cáo ngay, rồi tư vấn VN cũng đi bảo vệ luôn cùng với chủ đầu tư.
Việc này giống như làm luận chứng kinh tế kỹ thuật, muốn “Return Rate hay Net Value”  bao nhiêu là có thể làm được ngay vv...Hội đồng thẩm định gồm nhiều nhà khoa học, thường nể nang do mối quan hệ xã hội, chưa nói đến năng lực và bản lĩnh, nhiều khi không vượt lên được chính mình.
Đừng đối xử bất hiếu với mẹ của mình
Trong lịch sử phát triển của mình, con người thường bám vào các dòng sông  hoặc cố gắng tìm đến các nguồn nước để sinh sống. Hầu hết mỗi quốc gia đều có một “dòng sông mẹ”. Trung Quốc có sông Dương Tử, Nga có sông Volga, Ấn Độ có sông Hằng, Brazin có sông Amazon vv…và Việt Nam chúng ta có sông Hồng.
Chính sông Hồng là mạch nguồn nuôi sống và tạo nên sức mạnh của dân tộc Việt, là tiền đề vật chất nền “văn minh lúa nước” rất đáng tự hào. Với ý nghĩa đó sông Hồng chính là “dòng sông mẹ” của đất nước ta, dân tộc ta. Trên thế giới, không thiếu những ví dụ về những khát vọng vơ vét làm giầu bằng mọi cách làm cho mờ mắt đã khai thác, “bóc lột” đến triệt để dòng sông mẹ, bất chấp mọi hậu quả, đặc biệt về môi trường sinh thái. Đừng để trở thành những đứa con bất hiếu, bị muôn đời nguyền rủa vì đã đối xử vô ơn, bất hiếu với Mẹ của mình!

Bài học đắt giá

Nhiều quốc gia phát triển đang tìm cách khôi phục trạng thái trước kia của các dòng sông lớn. Từ những năm 1990, Thụy Điển đã bắt đầu khởi động chương trình tái tạo các dòng sông. Liên minh châu Âu vào năm 2000 đã đưa ra chỉ định khung về nguồn nước, yêu cầu tất cả dòng sông chảy qua các quốc gia thành viên cần phải được đưa trở về “tình trạng tốt” trước năm 2015. Một trong những dòng sông lớn nhất Tây Ban Nha là Duero cũng đang được “dọn dẹp” các đập và công trình chặn dòng. Các con đập trên dòng Loire, con sông dài nhất nước Pháp, cũng được phá bỏ dần. Cửa sông Skjern của Đan Mạch cũng được bồi đắp sau khi các bờ sông nhân tạo được hạ thấp để dòng lũ chảy tự nhiên. Tại Mỹ đã có hơn 72 đập sông lớn nhỏ được phá bỏ từ năm 2014 đến nay.

Riêng vấn đề giao thông đường sông không đơn giản như những người làm dự án sông Hồng mường tưởng. Xin hãy tham khảo giao thông đường sông trên các sông Seine, Elbe, Rein... với hàng rừng luật và quy định của quốc gia và liên quốc gia phải tuân thủ nghiêm ngặt... thì điều này là không tưởng đối với sông Hồng. Cũng xin đừng quên nhiều nước công nghiêp châu Âu, trước hết là Đức và Pháp đã mất nhiều thập kỷ trong nửa sau thế kỷ 20 mới phục hồi được phần nào những con sông này ở trạng thái hiện nay. Là nước đi sau, vấn đề giao thông của nước ta cũng phải xem lại nghiêm túc.

Hoạt động của sông Hồng ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh của đất nước, đến môi sinh của toàn bộ miền Bắc, dòng chảy, hệ sinh thái trong dòng và bên bờ sông, thủy lợi tiêu thoát lũ, đến đời sống của toàn bộ dân Bắc Bộ. Vì thế,  không thể để cho một công ty tư nhân, nhận BOO làm thay đổi hoạt động của sông này, để rồi tất cả các qui hoạch thủy lợi, tiêu thoát lũ, sử dụng nguồn nước mặt sông Hồng, phòng chống lũ, điện lực, giao thông vận tải vv…với tầm nhìn tới 2030 hay 2035 sẽ phải “chạy theo” làm lại?.
Tôi cũng rất ngạc nhiên, nghe ông Vụ trưởng Vụ Thẩm định MPI nói trong cuộc họp báo thường kỳ của Chính phủ chiều ngày 05/5 là: MPI nhận được  ý kiến đồng thuận khá cao của các bộ ngành và địa phương tuy đây mới là ý tưởng sơ khai?  Phải xem xét lại năng lực, và tầm nhìn của cán bộ tham mưu loại ngồi “phòng lạnh” này, đối với lãnh đạo.
Thay cho lời kết
Đây là dự án “lợi bất cập hại”. Lợi thì trước hết cho chủ đầu tư và các “cổ đông” nhưng cái hại thì toàn dân phải gánh chịu. Một dự án tỷ đô hay nhiều tỷ đô thì cũng không thể vượt qua hoặc bỏ quên quy hoạch tổng thể hay quy hoạch ngành của Nhà nước.
Dự án càng lớn thì tác động của nó đến các vấn đề kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng và cả văn hóa lịch sử càng lớn. Sông Hồng ở Việt Nam, cũng như sông Hằng ở Ấn Độ, sông Volga của Nga vv… là những con sông "mẹ", là cội nguồn sản sinh, nuôi dưỡng phát triển của cả một dân tộc, một quốc gia. Không thể vì lợi ích của nhóm trục lợi, để làm mất đi hoặc biến thái " nền văn minh sông Hồng ", và nền văn minh lúa nước của dân tộc Việt Nam.

TVT (Tác giả gửi BVB)

Bùi Văn Bồng1: ĐỪNG BÁN NƯỚC THEO CẢ NGHĨA ĐEN

Có một âm mưu bán nước ở sông Hồng

Lên Facebook, chúng tôi rất vui mừng đọc được bài viết ngắn nhưng có nhiều thông tin của TS Nguyễn Hồng Kiên, về cái dự án sắp xây 6 đập thủy điện trên sông Hồng, thực chất là một mưu đồ kinh khủng/hoang tưởng, chưa thấy đưa lại điều gì ích quốc lợi dân mà chỉ nhằm nối thông sông Hồng với phía Nam Trung Quốc, không biết vô tình hay hữu ý song hậu quả nhãn tiền là bè lũ Tập Cận Bình sẽ có đường thông thương nhanh chóng, dễ bề làm mưa làm gió với Hà Nội. Không những thế, 6 dự án thủy điện sẽ được xây là một ám ảnh kinh hoàng cho cư dân đồng bằng Bắc Bộ khi liên tưởng đến những đập thủy điện đã gây chết chóc và tàn phá đồng điền liên tiếp nhiều năm nay trên các con sông miền Trung. Chưa hết. Việc thông qua dự án để biến một tài sản vốn thuộc sở hữu toàn dân – lưu thông công cộng trên sông Hồng – trở thành tài sản chỉ của một cá nhân giàu có – các phương tiện lưu thông sau này sẽ bị thu thuế – thì không ai mà không cảm thấy hình như nhà nước XHCN của chúng ta sau những tấn kịch cưỡng chiếm đất đai, đưa nông dân vào tù hoặc đẩy họ ra khỏi mảnh đất cổ truyền để trở thành lưu manh, hành khất… khắp đầu đường xó chợ, nay đã đến chỗ cùng kế, phải cưỡng bán đến một trong hai con sông nổi tiếng nhất của Việt Nam… Vì thế, gặp trên Facebook bài viết có cái tên khá kích động như trên, không thể không ghé vào thăm. Nào ngờ khi thử bấm vào đường link đầu tiên trong bài thì hiện ra một kết quả: bài này không có. Tức anh ách. Thì ra ở thời điểm nóng bỏng này, cái gì cũng trở thành THẬP THÒ. Phải chăng đó là tâm lý mặc cảm thường thấy của những kẻ rất hám lợi, bất chấp lợi ích quốc gia, lợi ích của đại đa số dân chúng, cứ nhắm mắt làm liều hòng thu lợi khủng, nhưng làm mà biết rằng thế nào cũng phát sinh hậu quả khủng khiếp, vì thế trước khi làm muốn ngăn cản người khác lên tiếng, hoặc muốn xóa hết dấu vết để… phủi tay trách nhiệm một cách dễ dàng. Cũng may, không phải bài nào trên mạng cũng đã bị xóa sạch. Chúng tôi đã tìm được 4 bài dưới đây, 2 bài trình bày quan điểm của GS Vũ Trọng Hồng và -của nhà môi trường học Ngụy Thụy Khanh với những lời cảnh báo rất hữu lý, và 2 bài nữa trên báo Tuổi trẻ, cho thấy, tuy có đưa ra vài điều “e ngại” lấy lệ, bộ ngành nào cũng như cá rô ăn rỗi, đã sẵn sàng giơ tay ký duyệt cho cái dự án “buôn nước bọt” của ông Xuân Thiện (vì chưa có tiền trong tay), kể cả cái Bộ cần điều tra kỹ lưỡng nhất những nguy cơ mà người thường không lường hết là Bộ Quốc phòng. Nói như cụ Phan Châu Trinh “Gớm thay một lũ hồ tinh / Nương hơi dựa bóng tập tành đã quen”. Bauxite Việt Nam

Có một âm mưu bán nước ở sông Hồng!!!

◉ “Thủy điện trên sông Hồng: Nếu bán dự án cho nước ngoài…
(Quan điểm) – Nếu chủ đầu tư tư nhân chuyển nhượng dự án cho nước ngoài mà lại đúng vào tay Trung Quốc thì vô cùng nguy hiểm.

Đó là cảnh báo của GS.TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT về dự án giao thông thủy xuyên Á trên sông Hồng kết hợp thủy điện…” – http://baodatviet.vn/…/thuy-dien-tren-song-hong-neu-ban-du…/

◉ Băn khoăn về ‘siêu dự án thủy điện’ trên sông Hồng – http://cafebiz.vn/ban-khoan-ve-sieu-du-an-thuy-dien-tren-so…

◉ “Siêu dự án” trên sông Hồng sẽ phá vỡ quy hoạch! – http://soha.vn/sieu-du-an-tren-song-hong-se-pha-vo-quy-hoac…

◉ Dự án thủy lộ và thủy điện trên sông Hồng: Hết sức cẩn trọng! – http://ndh.vn/du-an-thuy-lo-va-thuy-dien-tren-song-hong-het…

◉ Từ ‘siêu dự án sông Hồng': Thấy gì từ các đại dự án?- http://plo.vn/…/tu-sieu-du-an-song-hong-thay-gi-tu-cac-dai-…

Mời đọc lại stt hôm qua của nhà cháu:

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1010027245771550&set=a.152503261523957.33616.100002928529778&type=3

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT, lãnh đạo Bộ Kế hoạch&Đầu tư định làm gì đây??? Lãnh đạo Hà Nội ở đâu???

◉ Tỷ phú Ninh Bình muốn đầu tư dự án hơn 1 tỷ USD dọc sông Hồng, hoàn vốn bằng bán điện và phí đường thủy – http://cafef.vn/ty-phu-ninh-binh-muon-dau-tu-du-an-hon-1-ty…

◉ Bài trên tạp chí Khám phá điện tử; Cơ quan chủ quản: Sở KHCN TP.HCM: “Số phận sông Hồng và những câu hỏi không thể thờ ơ

… Điều gì sẽ xảy ra khi dòng sông mẹ của cả một dân tộc, nguồn phù sa cho toàn bộ vùng châu thổ màu mỡ nhất miền bắc trở thành sở hữu riêng của một doanh nghiệp? Có lẽ đó là một viễn cảnh khó lòng tưởng tượng đối với số phận của hàng chục triệu con người đang mưu sinh trên bờ bãi, đồng ruộng dọc theo 500km chiều dài con sông này.
Những tác động của siêu dự án này đối với sinh kế, môi trường, lịch sử, văn hóa… đã được đo đếm như thế nào trong 6 tháng qua?

Đồng bằng sông Cửu Long đã mặn chát vì thủy điện.
Tây Nguyên đã khô cạn vì thủy điện.

Đồng bằng châu thổ sông Hồng sẽ có số phận ra sao khi cả dòng sông Hồng trở thành sân chơi riêng của một nhà thầu giàu tham vọng?

Đó là những câu hỏi mà không một ai trong chúng ta có thể thờ ơ.”
(Phạm Trung Tuyến – http://khampha.vn/…/so-phan-song-hong-va-nhung-cau-hoi-khon…

◉ Xây đập ngăn sông Hồng: Những nguy cơ chết người…
(Quan điểm) – GS.TS Vũ Trọng Hồng chỉ ra một loạt nguy cơ nếu xây dựng các đập dâng trên dòng sông Hồng. http://baodatviet.vn/…/xay-dap-ngan-song-hong-nhung-nguy-c…/

Nguyễn Hồng Kiên

(FB Nguyễn Hồng Kiên)

Đọc thêm:

1. Thủy điện trên sông Hồng: Nếu bán dự án cho nước ngoài…

Thành Luân

(Quan điểm) – Nếu chủ đầu tư tư nhân chuyển nhượng dự án cho nước ngoài mà lại đúng vào tay Trung Quốc thì coi vô cùng nguy hiểm.

Đó là cảnh báo của GS.TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT về dự án giao thông thủy xuyên Á trên sông Hồng kết hợp thủy điện.

Trước đó, Bộ Kế hoạch và đầu tư vừa có văn bản đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, thông qua chủ trương đầu tư dự án giao thông thủy xuyên Á trên sông Hồng kết hợp thủy điện theo hình thức BOO (xây dựng – sở hữu – vận hành). Dự án do Công ty TNHH Xuân Thiện thuộc Tập đoàn kinh tế Xuân Thành đề xuất.

Dự án có mục tiêu là nâng cấp tuyến vận tải đường thủy dọc sông Hồng trên cơ sở kết nối 2 tuyến vận tải thủy lớn là Hải Phòng – Việt Trì và Hà Nội – Lạch Giang; cung cấp lượng điện năng lên tới 0,91 tỷ Kwh/năm.

Hàng loạt đập thủy điện sẽ được xây dựng trên sông Hồng. Ảnh minh họa

Để thực hiện mục tiêu trên, nhà đầu tư sẽ xây dựng 6 đập dâng nước và âu tàu, nạo vét 288 km luồng sông Hồng đoạn từ Việt Trì lên Lào Cai đạt tiêu chuẩn sông cấp III; kết hợp xây dựng 6 nhà máy thủy điện nhỏ (cấp II), kiểu tuabin trục ngang cột nước thấp với tổng công suất thiết kế khoảng 228 MW; xây dựng 7 cảng dọc tuyến từ Hà Nội lên tới Lào Cai.

Tính toán sơ bộ của Xuân Thiện cho thấy, dự án này cần tới 24.510 tỷ đồng, trong đó 30% tổng mức đầu tư do nhà đầu tư góp bằng vốn chủ sở hữu; phần còn lại sẽ được huy động vốn vay thương mại.

Mất vựa lúa ĐBSH

Trao đổi về dự án, GS.TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, với tổng công suất thiết kế 228 MW các nhà máy thủy điện trên không gọi là thủy điện nhỏ được [xây dựng] và tuổi thọ của các thủy điện này phải 100 năm. Mục tiêu đầu tiên của chủ đầu tư là kinh tế nhưng họ chưa nói đến sinh thái môi trường.

Vị chuyên gia phân tích, trước hết, dòng sông Hồng sẽ tụt xuống, không phải 1m như hiện nay mà là 2m. Hệ quả là nước biển dâng vào, đất của ĐBSH lún xuống. Khi ấy, các tỉnh ven biển như Thái Bình, Nam Định sẽ gặp hiểm họa trước tiên, cả vựa lúa ĐBSH sẽ bị mất.
Thứ hai, hai bờ sông Hồng sẽ bị phá rộng ra vì hết bùn cát, làm cho tất cả diện mạo của ĐBSH, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội bị xâm phạm, thậm chí biến mất. Liệu ta có đủ tiền đầu tư để làm các đê chống?

Thứ ba, các nhà máy thủy điện sẽ không phục vụ gì cho nông nghiệp bởi chúng chỉ mở nước khi phát điện. Miền Tây, Tây Nguyên vừa qua bị hạn, xâm nhập mặn nặng nề, chúng ta đã yêu cầu các thủy điện xả nước nhưng họ không làm được. Ngay cả đập Cảnh Hồng của Trung Quốc cũng thông báo khi nào phát điện họ mới xả nước.

Thứ tư, mục tiêu của chúng ta hiện nay là nông nghiệp, đời sống người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp, một khi mất sông Hồng chúng ta sẽ mất nông nghiệp.

“Sông Hồng là mạch máu, là tài sản quốc gia nhưng nó không chỉ có một dòng sông mà cả hệ thống sông Đuống, sông Luộc, sông Thái Bình và nhiều nhánh khác. Nếu sông Hồng bị khống chế nước thì toàn bộ các dòng sông nhánh sẽ chết. Theo nghiên cứu địa chất, khi ấy ĐBSH sẽ bị tụt xuống, cộng với nước biển dâng, Việt Nam sẽ mất hẳn ĐBSH.

Chúng ta tự hào về văn minh lúa nước sông Hồng, mất sông Hồng là mất đi nền văn mình đời Hùng Vương để lại, liệu cháu con đời đời có nhắc đến chuyện này không?” – GS Hồng trăn trở.

Nguy cơ chuyển nhượng cho nước ngoài

Xét về khía cạnh kinh tế, theo GS.TS Vũ Trọng Hồng, Xuân Thiện cho hay, dự án này cần tới 24.510 tỷ đồng, trong đó 30% tổng mức đầu tư do nhà đầu tư góp bằng vốn chủ sở hữu; phần còn lại sẽ được huy động vốn vay thương mại.

“Xuân Thiện muốn vay được 70% vốn thương mại thì phải có vốn điều lệ lên tới 7.300 tỷ đồng trong khi vốn pháp định của doanh nghiệp chỉ có khoảng 1.200 tỷ đồng, liệu tổ chức nào cho họ vay? Nếu phá sản, không loại trừ khả năng họ bán dự án nước ngoài. Cho nên chủ đầu tư nói sẽ vay bằng nhiều nguồn, nhưng về kinh tế, rõ ràng họ không đủ năng lực” – ông Hồng nói.

Chính vì thế, một trong những nguy cơ nghiêm trọng nhất và cũng khiến GS.TS Vũ Trọng Hồng lo lắng nhất, chính là nguy cơ chủ đầu tư có thể chuyển giao dự án cho nước ngoài.

“Về an ninh chính trị, khi giao cho Công ty TNHH Xuân Thiện làm, tức là giao cho tư nhân, việc mở nước là phải do Xuân Thiện quyết định, chứ không hề dễ dàng như đập Hòa Bình. Kinh nghiệm thủy điện trên sông Vu Gia, Thu Bồn giữ nước khiến hạ du khát vẫn còn đó. Khi ấy (năm 2010 – PV), Phó Thủ tướng chỉ đạo chủ đầu tư công trình thủy điện phải mở nước 25m3/s để trả nguồn nước về sông Vu Gia nhưng họ “cãi lệnh” và cho rằng như thế thì mất phát điện, khi nào cần mới mở nước. 6 đập thủy điện trên sông Hồng sẽ không phục vụ cho nông nghiệp mà phục vụ cho GTVT để nối với Trung Quốc. Liệu các tỉnh ĐBSH ở hạ lưu có chịu được áp lực này không?

Đáng lo ngại hơn, nếu thủy điện này vào tay tư nhân và họ chuyển nhượng nó cho tập đoàn nước ngoài (họ có quyền làm việc này) mà lại đúng vào doanh nghiệp Trung Quốc thì vô cùng nguy hiểm. Khi chúng ta muốn xả nước là phải nói chuyện doanh nghiệp Trung Quốc.

Tại sao lại để tư nhân quản lý một nguồn nước lớn như sông Hồng, trong lúc đập Hòa Bình, Sơn La đều là của Nhà nước? Nguy cơ an ninh chính trị là rất lớn, trong nước sẽ mất ổn định giữa thượng lưu và hạ lưu, thượng lưu thừa nước mà hạ lưu không có nước vì họ sẽ chỉ làm thủy điện ở phía Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai, mà nông nghiệp của ta là ở dưới Thái Bình, Nam Định…” – GS.TS Vũ Trọng Hồng lo ngại.

Một vấn đề khác được Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam đề cập, đó là khi dự án giao thông thủy xuyên Á trên sông Hồng kết hợp thủy điện hoàn thành, chủ đầu tư sẽ tiến hành thu phí. Điều đó có nghĩa tất cả tàu thuyền lâu nay vận chuyển hàng hóa miễn phí trên sông Hồng giờ phải đóng phí, phí ấy sẽ được tính vào giá thành sản phẩm và người tiêu dùng tự nhiên phải mua hàng với giá đắt hơn.

Vì thế, vị chuyên gia khẳng định quan điểm, không nên ủng hộ đầu tư dự án này.

T.L.

Nguồn: http://baodatviet.vn/khoa-hoc/quan-diem/thuy-dien-tren-song-hong-neu-ban-du-an-cho-nuoc-ngoai-3307529/?paged=2

2. “Siêu dự án” trên sông Hồng sẽ phá vỡ quy hoạch!

Xuân Tùng

Bà Ngụy Thụy Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (bên phải) cho rằng, xây thủy điện trên sông Hồng sẽ phá vỡ quy hoạch.

Đó là khẳng định của Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID) Ngụy Thụy Khanh khi trao đổi với phóng viên Infonet về “siêu dự án” giao thông thủy xuyên Á trên sông Hồng kết hợp với thủy điện vừa được trình Thủ tướng Chính phủ.

Siêu dự án này được đề nghị triển khai theo hình thức BOO (xây dựng – sở hữu – vận hành).

Dự án có vốn đầu tư dự kiến là 24.510 tỷ đồng (trong đó, 30% tổng mức đầu tư do nhà đầu tư góp; phần còn lại huy động vốn vay thương mại) do Công ty TNHH Xuân Thiện thuộc Tập đoàn kinh tế Xuân Thành đề xuất.

Dự án có mục tiêu kép là nâng cấp tuyến vận tải đường thủy dọc sông Hồng trên cơ sở kết nối 2 tuyến vận tải thủy lớn là Hải Phòng – Việt Trì và Hà Nội – Lạch Giang; đồng thời cung cấp lượng điện năng lên tới 0,91 tỷ kWh/năm.

Để thực hiện mục tiêu trên, chủ đầu tư dự kiến sẽ xây dựng 6 đập dâng nước và âu tàu, nạo vét hơn 288 km luồng sông Hồng đoạn từ Việt Trì lên Lào Cai đạt tiêu chuẩn sông cấp 3; kết hợp xây dựng 6 nhà máy thủy điện nhỏ (cấp 2), kiểu tuabin trục ngang cột nước thấp với tổng công suất thiết kế khoảng 228 MW; xây dựng 7 cảng dọc tuyến từ Hà Nội lên tới Lào Cai.

Theo tính toán, với nguồn thu chính là phí luồng tuyến (đoạn Việt Trì – Yên Bái thu 10.000 – 15.000 đồng/tấn; đoạn Yên Bái thu 40.000 – 45.000 đồng/tấn); giá bán điện khởi đầu là 1.900 đồng/kWh và có lộ trình tăng giá lên tới 3.560 đồng/kWh)… nhà đầu tư kỳ vọng hoàn vốn dự án trong vòng 25 năm.

Về ảnh hưởng đến người dân, dù sẽ phải nâng cao mực nước, xây dựng quy mô lớn nhưng Công ty TNHH Xuân Thiện đánh giá sẽ chỉ ảnh hưởng tới khoảng 600 nhân khẩu ở 31 xã thuộc địa bàn Yên Bái, Lào Cai.

Do mực nước ở các đập ngăn sẽ vẫn thấp hơn mực nước lũ hàng năm nên dự án cơ bản không làm thay đổi lòng sông.

Có đáng để “hy sinh”, đánh đổi khi làm dự án này?

Liên quan đến “siêu dự án” này, trao đổi với phóng viên Infonet chiều 4/5, bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID) cho biết, các dự án thủy điện này không có trong quy hoạch điện 7 hiệu chỉnh, do đó nếu đưa vào tức là phá vỡ quy hoạch.

Theo bà Khanh, dù là “siêu dự án” thì cũng cần phải làm rõ 5 vấn đề:

Thứ nhất, tính cấp thiết của dự án này tới mức nào?

Thứ hai, tại sao lại là BOO mà không phải là hình thức khác?

Thứ ba, mục tiêu và lợi ích tổng thể về kinh tế, xã hội và môi trường mà dự án này mang lại là gì?

Thứ 4, danh mục những tổn thất và tác động mà dự án này có thể gây ra và có đáng để hy sinh để đánh đổi khi làm dự án này không?

Thứ năm, chủ dự án sẽ xây dựng, vận hành và sở hữu công trình, vậy là sở hữu tài sản công là dòng chảy sông Hồng, điều này có phù hợp với các luật hiện hành không, cần các cơ quan chức năng làm rõ? Nếu có mâu thuẫn với các nhu cầu sử dụng nước khác thì sẽ được xử lý ra sao?

Theo tìm hiểu của bà Khanh, thủy điện nhỏ được coi là nguồn năng lượng tái tạo nhưng thực tế triển khai ở Việt Nam đã có những tác động môi trường và xã hội rất lớn, vì đã can thiệp vào dòng chảy thì chắc chắn có tác động.

Theo bà Giám đốc GreenID, những tác động của thủy điện đã được nói tới nhiều và đã nhìn thấy rõ với nhiều công trình thủy điện lớn nhỏ ở Việt Nam: Mất nguồn lợi cá, đồng ruộng thiếu phù sa, hạn chồng hạn, lũ chồng lũ nếu không vận hành tốt và rủi ro càng cao khi không điều phối và kiểm soát được ở phía thượng nguồn.

“Thế mạnh của dự án này là nhà đầu tư được sở hữu công trình và tùy ý khai thác nguồn nước là tài sản chung. Thế mạnh chỉ cho nhà đầu tư, còn lo lắng dồn cho cộng đồng.

Thế giới đã có bước ngoặt năng lượng với xu thế dùng năng lượng mặt trời và gió, thủy điện đã hết thời cũng như không được ủng hộ vì những hệ lụy lâu dài không thể sửa chữa được.

Đây cũng là lý do vì sao chúng ta không ủng hộ thủy điện dòng chính Mê Kông”, bà Khanh nói.

Theo quan điểm của bà Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh, ở giai đoạn này cần làm rõ tính cấp thiết của dự án này cũng như công khai thông tin về dự án để cộng đồng và các nhà khoa học góp ý, phản biện.

Cần xem xét tính pháp lý và phù hợp của dự án với các quy hoạch phát triển lưu vực, quy hoạch điện và quy hoạch ngành có liên quan khác.

“Quyết định liên quan tới việc sử dụng dòng sông, một tài sản công liên quan tới nhiều cộng đồng và cả một lưu vực sông, cần được sự đồng thuận của cộng đồng và đặc biệt xem xét về lợi ích lâu dài và quy hoạch phát triển tổng thể”, bà Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh nói.

Bà Khanh cũng cho rằng, những hệ lụy về môi sinh, xã hội cần phải được đặt lên bàn cân ngay từ bây giờ để tránh hậu quả như những bài học từ các sự cố môi trường gần đây.

X.T.

Nguồn: http://soha.vn/sieu-du-an-tren-song-hong-se-pha-vo-quy-hoach-20160505065128696.htm

3. Siêu dự án thủy lộ sông Hồng kết nối với Trung Quốc

Cầm Văn Kình – Anh Đức

TTO – Báo cáo chi tiết dự án giao thông xuyên Á trên sông Hồng mà Tuổi trẻ có được đã hé lộ thêm mục tiêu chủ đầu tư muốn tăng khả năng kết nối thủy lộ thẳng từ Trung Quốc dọc sông Hồng, qua Hà Nội và nhiều tỉnh, tới các cảng biển phía Bắc.

Tàu thuyền vận tải trên sông Hồng đoạn chảy qua cầu Thăng Long, Hà Nội – Ảnh: Hoài Linh

“”

Theo báo cáo chi tiết dự án, Công ty TNHH Xuân Thiện (Ninh Bình) dự tính làm siêu công trình trị thủy kết hợp thủy điện, thủy lợi trong thời gian khá nhanh, chỉ sáu năm.

Chủ đầu tư cũng công bố sẽ miễn toàn bộ phí cho các phương tiện vận tải trong ba năm đầu.

Kết nối vận tải quy mô lớn

Theo văn bản số 071/CV-XT gửi đi ngày 7-1-2016 của Công ty Xuân Thiện được Bộ Kế hoạch đầu tư (KH-ĐT) tiếp nhận, siêu dự án thủy lộ xuyên Á trên sông Hồng kết hợp thủy điện (Tuổi trẻ ngày 4-5) được khẳng định “rất cần thiết” để đầu tư.

Bởi theo Công ty Xuân Thiện, sông Hồng bắt nguồn từ Vân Nam (Trung Quốc) chảy qua nhiều tỉnh thành từ Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Hà Nội… ra đến cửa Ba Lạt (Nam Định). Con sông có tổng chiều dài 556km, là tuyến sông lớn duy nhất của miền Bắc có thể tổ chức liên vận hàng hóa.

Chủ đầu tư cũng không giấu tham vọng sẽ kết nối thẳng thủy lộ với Trung Quốc để từ đây có thể tổ chức vận tải hàng hóa từ Trung Quốc ra các cảng biển VN cũng như từ các cảng biển VN tới Trung Quốc qua đường thủy.

Cho rằng khu vực trung du miền núi phía Bắc có nhiều mỏ khoáng sản, nhu cầu vận chuyển quặng, hàng hóa giao thương trong khu vực, hàng hóa quá cảnh từ Trung Quốc là rất lớn, báo cáo của Công ty Xuân Thiện nêu do sông Hồng chưa được cải tạo nên hàng hóa hiện nay phải vận chuyển bằng đường bộ và đường sắt.

Với đề xuất làm sáu đập và âu tàu để nâng mực nước, chủ đầu tư cũng cho thấy mong muốn đường vận tải này sẽ cho phép những con tàu trọng tải lớn có thể đi qua khi đưa ra viễn cảnh: việc đầu tư nâng cấp tuyến sông Hồng sẽ tận dụng được tiềm năng sông ngòi sẵn có, tận dụng được ưu thế vận tải thủy để vận chuyển hàng siêu trường, siêu trọng với cước phí thấp, ít gây ô nhiễm…

Theo ông Nguyễn Xuân Tự – Vụ trưởng Vụ Giám sát và thẩm định đầu tư Bộ KH-ĐT, đề xuất của Xuân Thiện mới là bước rất ban đầu, chưa thể nói là nghiên cứu tiền khả thi trong các dự án đầu tư.

Tuy nhiên, trong văn bản trình Thủ tướng, Bộ KH-ĐT xác định dự án này phù hợp với nhiều tuyến giao thông mà Bộ Giao thông vận tải đã quy hoạch. Đặc biệt, dự án sẽ kết nối được với tuyến thủy lộ Hải Phòng – Việt Trì (Phú Thọ) và Hà Nội – Lạch Giang (Nam Định) mà Bộ Giao thông vận tải đã và đang đầu tư.

Công nhận việc dự tính làm thủy điện nhỏ của Xuân Thiện trên sông Hồng là chưa có trong quy hoạch điện VII (giai đoạn 2011-2020), chưa có trong quy hoạch thủy lợi, tài nguyên nước, quy hoạch phòng chống lũ và đê điều, Bộ KH-ĐT cho rằng mục tiêu của dự án “đáp ứng nhu cầu giao thông là số 1”.

Nhiều bộ, địa phương ủng hộ

Mặc dù chưa đề ra địa điểm đặt sáu thủy điện trên sông Hồng, đề án của Công ty Xuân Thiện đã định hướng làm bảy cảng và âu tàu trên dọc tuyến thủy lộ, đó là: cảng Phố Mới (Hưng Yên), cảng Apatit và cảng Quý Xa (Lào Cai), cảng Văn Phú (Yên Bái), cảng Ngọc Tháp và Cổ Tiết (Phú Thọ), cảng Bắc Hà Nội.

Theo nguồn tin của Tuổi trẻ, dự án của Công ty Xuân Thiện đã được gửi xin ý kiến của Bộ Quốc phòng.

Về cơ bản Bộ Quốc phòng không phản đối chủ trương đầu tư. Trong văn bản của Bộ KH-ĐT trình Thủ tướng, quan điểm của Bộ Quốc phòng được trích dẫn “thống nhất chủ trương đầu tư dự án, quá trình thực hiện cần phối hợp chặt chẽ với Bộ tư lệnh Quân khu 2, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai để giải quyết các nội dung có liên quan đến nhiệm vụ quân sự, quốc phòng”…

Văn bản của Bộ KH-ĐT cũng cho biết hai tỉnh thành có ảnh hưởng nhiều là Yên Bái và Lào Cai đều đã đồng ý về chủ trương tiến hành dự án.

Trao đổi qua điện thoại với Tuổi trẻ, ông Hoàng Xuân Nguyên – Phó chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái – cho biết tỉnh này đã có văn bản đồng ý.

Tuy nhiên, theo ông Nguyên, đó mới là đồng ý về chủ trương, sau đó còn rất nhiều tầng nấc. Cho rằng đây là dự án quan trọng, ông Nguyên nêu sau chủ trương sẽ còn nhiều việc phải làm và các bộ ngành sẽ cần tiến hành nhiều bước, trong đó tỉnh sẽ quan tâm đến các vấn đề như các yếu tố an toàn, đảm bảo môi trường (như mức độ ngập lụt thượng lưu, khả năng thoát lũ, sạt lở, an toàn đê điều…).

Ông Nguyên nhận định “trị thủy sông Hồng không đơn giản” và nêu tỉnh mới đồng ý về chủ trương, các bước tiếp theo tỉnh sẽ có ý kiến tiếp nhưng tinh thần là “sẽ phải rất thận trọng” –ông Nguyên nói.

Bộ Tài chính: “Dự án không đảm bảo khả năng tự hoàn vốn”

Được cả Bộ Giao thông vận tải và Bộ KH-ĐT xin ý kiến, Bộ Tài chính là bộ có ý kiến rất chi tiết, trong đó thể hiện cả ý kiến chuyên ngành tài chính và phi tài chính.

Khẳng định “dự án không đảm bảo khả năng tự hoàn vốn”, Bộ Tài chính phân tích: công trình thủy điện có yêu cầu kỹ thuật, an toàn nghiêm ngặt, nên kết hợp thủy điện với cảng giao thương cần đánh giá tác động qua lại, rủi ro, phương án giải quyết khi xảy ra sự cố.

Ngoài ra, một số đập sẽ nằm rất gần các cầu hiện có, cần đánh giá tác động địa chấn của các đập đầu mối nhằm đảm bảo an toàn khi lưu thông trên cầu.

Về vốn đầu tư, Bộ Tài chính nêu các tính toán của Xuân Thiện mới là sơ bộ, đầu tư thực tế còn phụ thuộc vào việc sẽ dùng công nghệ nào, phương án giải phóng mặt bằng, lãi vay…

đề nghị Nhà nước hỗ trợ như miễn các loại thuế sử dụng đất, thuế tài nguyên nước, thuế dịch vụ môi trường rừng; miễn thuế thu nhập doanh nghiệp tới thời điểm hoàn vốn, theo Bộ Tài chính, là chưa phù hợp quy định pháp luật hiện hành.

Với đề xuất miễn phí ba năm đầu cho mọi phương tiện, Bộ Tài chính “nhắc” nghị định của Chính phủ đã giao việc quy định phí này cho Bộ Tài chính. Vì vậy, nếu có thì bộ này mới là đơn vị ra thông tư quy định đối tượng nào được miễn, mức thu phí bao nhiêu…

Một chuyên gia Tập đoàn Điện lực VN (EVN) băn khoăn về trình tự mà Xuân Thiện đang tiến hành.

Lý do, về nguyên tắc, dự án của Xuân Thiện là dự án nhóm A, lại chưa có trong quy hoạch ngành, nên theo quy định của điều 8, nghị định 59/2015, chủ đầu tư sẽ phải báo cáo bộ quản lý ngành (Bộ Giao thông vận tải) hoặc trình Thủ tướng chấp nhận bổ sung quy hoạch trước khi lập báo cáo tiền khả thi làm cơ sở để Thủ tướng xem xét chấp thuận chủ trương đầu tư.

Trong khi đó, dự án của Xuân Thiện lại chưa có trong quy hoạch nhiều ngành, lại đã xin chủ trương đầu tư chung cho tất cả các hạng mục. Vì vậy, theo vị chuyên gia này, EVN đã “đề nghị chủ đầu tư hoàn thiện hồ sơ, trình tự thủ tục theo quy định”.

Cảnh báo của Bộ KH-ĐT

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng trong văn bản trình Thủ tướng ngay trước đợt nghỉ lễ 30-4 đã đánh giá việc nghiên cứu, khai thác hiệu quả tiềm năng sông Hồng… là cần thiết.

Tuy nhiên, do phạm vi ảnh hưởng rộng, liên quan đến cả cấp nước, giao thông, thoát nước, nông nghiệp, thủy sản, môi trường, thậm chí cả an ninh quốc phòng… nên ngoài những tác động tích cực, “dự án có thể tác động tiêu cực đến nhiều địa phương, các ngành liên quan.

Cần phải tiếp tục phân tích làm rõ, cân nhắc về từng mục tiêu trong các giai đoạn nghiên cứu tiếp theo”…

Theo văn bản của Bộ KH-ĐT, Công ty Xuân Thiện đã đề xuất giá điện bán ra từ sáu nhà máy thủy điện trên sông Hồng và mức giá này “là cao” (1.900 đồng/kwh trong 5 năm đầu, 5 năm tiếp theo 2.380 đồng/kwh, các năm tiếp theo tối thiểu 2.970-3.560 đồng/kwh).

Bộ KH-ĐT chỉ thẳng: giá này không phù hợp với lộ trình, cấp độ phát triển thị trường điện theo quyết định của Thủ tướng. Nên “nếu giá bán điện được thông qua, Chính phủ sẽ phải hỗ trợ giá bán điện cho nhà đầu tư” – Bộ KH-ĐT cảnh báo.

Văn bản của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng đề ra hướng yêu cầu chủ đầu tư tính toán bổ sung các phương án đầu tư khác, như phương án chỉ cải tạo luồng lạch, không xây dựng đập thủy điện…

Tuy nhiên, Bộ KH-ĐT cũng kiến nghị Thủ tướng xem xét thông qua chủ trương đầu tư dự án trên, giao Bộ Giao thông vận tải tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành…

C.V.K. – A.Đ.

Nguồn: http://tuoitre.vn/tin/ban-doc/20160505/he-lo-sieu-du-an-thuy-lo-song-hong-ket-noi-trung-quoc/1095472.html

4. Dự án thủy lộ và thủy điện trên sông Hồng: Hết sức cẩn trọng!

Cầm Văn Kình – Anh Đức

TTO – Dự án do Công ty TNHH Xuân Thiện, thành viên Tập đoàn Thái Group (trước là Tập đoàn Xuân Thành) đề xuất làm nhiều phần trong đó sẽ làm 6 nhà máy thủy điện nhỏ trên sông Hồng…

“Nghe đọc bài: Dự án thủy lộ và thủy điện trên sông Hồng: Hết sức cẩn trọng!”

Những chiếc thuyền neo đậu trên sông Hồng, đoạn Tứ Liên – Tây Hồ, Hà Nội – Ảnh: Việt Dũng

Dự án giao thông đường thủy xuyên Á kết hợp thủy điện đã chính thức được Bộ Kế hoạch – đầu tư (KH-ĐT) trình Thủ tướng xem xét chủ trương đầu tư. Theo dự án này, từ “nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt” sẽ làm nhiệm vụ giao thông đường thủy, phát điện, tích nước thủy lợi…

Đó là dự án do Công ty TNHH Xuân Thiện, thành viên Tập đoàn Thái Group (trước là Tập đoàn Xuân Thành), đề xuất với tham vọng tạo một tuyến giao thông từ Hà Nội lên phía Bắc, xuôi xuống một số vùng biển, nạo vét 288km đường sông và kết hợp làm thủy điện. Tổng vốn đầu tư dự kiến lên tới trên 1,1 tỉ USD (khoảng 24.500 tỉ đồng).

Giao thông kết hợp thủy điện

Dự án của Công ty TNHH Xuân Thiện có thể tóm tắt như sau: dự tính nâng cấp, kết nối hai tuyến vận tải thủy hiện nay từ Hải Phòng – Việt Trì (Phú Thọ) với Hà Nội – Lạch Giang (Nam Định). Để đảm bảo mục tiêu giao thông quy mô lớn, chủ đầu tư đề xuất sẽ xây dựng 6 đập và âu tàu để nâng cao mực nước cho tàu trọng tải lớn qua lại.

Đồng thời sẽ nạo vét 288km sông từ Việt Trì lên Lào Cai. Đặc biệt, để đảm bảo mục tiêu kinh tế cũng như tính đồng nhất của dự án, chủ đầu tư đề xuất sẽ làm 6 nhà máy thủy điện nhỏ trên sông Hồng (tương ứng với 6 đập) với công suất khoảng 228 MW (hàng năm có thể cung ứng khoảng 1 tỉ kWh) với công nghệ tuôcbin trục ngang cột nước thấp.

Để thực hiện dự án, Công ty Xuân Thiện cho biết sẽ cần khoảng 24.510 tỉ đồng. Công ty này sẽ lo được khoảng 30% vốn, còn lại là vay thương mại. Sau khi đầu tư, chủ đầu tư sẽ thu phí và đây sẽ là nguồn thu chính để thu hồi vốn cho dự án. Mức phí được dự kiến ở mức 10.000 – 15.000 đồng/tấn (riêng đoạn Việt Trì – Yên Bái). Đoạn khu vực Yên Bái 40.000 – 45.000 đồng/tấn…

Chủ đầu tư tính toán nguồn thu từ thủy điện khá lạc quan. Theo đó, khi bắt đầu phát điện, giá điện mà thủy điện này bán được sẽ ở mức 1.900 đồng/kWh, dần tăng giá lên khoảng 3.500 đồng/kWh (nhiều thủy điện hiện nay đang bán điện với giá chỉ khoảng 450-1.000 đồng/kWh). Nhà đầu tư dự kiến thu hồi vốn sau 25 năm.

Về ảnh hưởng đến người dân, dù sẽ phải nâng cao mực nước, xây dựng quy mô lớn nhưng Công ty TNHH Xuân Thiện đánh giá sẽ chỉ ảnh hưởng tới khoảng 600 nhân khẩu ở 31 xã thuộc địa bàn Yên Bái, Lào Cai. Do mực nước ở các đập ngăn sẽ vẫn thấp hơn mực nước lũ hàng năm nên dự án cơ bản không làm thay đổi lòng sông.

Phải hết sức cân nhắc

Trao đổi với Tuổi trẻ về siêu dự án này, ông Tạ Văn Hường – Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch VN – cho rằng việc đầu tư 6 thủy điện, công suất 228 MW thì không còn là thủy điện nhỏ nữa. Muốn đánh giá chi tiết dự án tốt hay chưa tốt phải có đề án cụ thể.

Tuy nhiên, ông Hường nêu: nếu được chấp nhận chủ trương đầu tư thì sẽ phải tiếp tục nghiên cứu khả thi, tính toán các thông số cụ thể, xem vị trí đập, các phương án kỹ thuật, đặc biệt phải đánh giá tác động môi trường.

Theo ông Hường, việc đánh giá tác động môi trường cần làm hết sức chi tiết, nhất là dòng sông Hồng ảnh hưởng đến gần như cả khu vực đồng bằng Bắc bộ.

Về lý thuyết thì hoàn toàn có thể làm thủy điện ngay cả khi không có cột nước cao, tuy nhiên ông Hường băn khoăn việc nâng mực nước, làm đập lẫn âu tàu sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống người dân chứ không đơn giản như các nghiên cứu ban đầu của chủ đầu tư. “Cần hết sức cẩn trọng” – ông Hường nói.

Theo một chuyên gia ngành công thương, việc đẩy mạnh đầu tư và nâng cao hiệu quả vận tải đường thủy là đúng. VN hiện nay quá nghiêng về vận tải đường bộ, tạo gánh nặng và quá tải trên nhiều tuyến cho vận tải đường bộ.

Theo ông, nếu làm được đường thủy thuận lợi, tăng được vận tải trên tuyến đường thủy, giảm gánh nặng cho đường bộ, giảm chi phí, giảm ô nhiễm… là điều rất tốt. Tuy nhiên, vị chuyên gia này cảnh báo: cần có sự tham vấn nhân dân bởi đây là dự án có thể liên quan đến hàng triệu người.

Chưa kể khi làm dự án sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống, môi trường của họ mà sau khi dự án đi vào hoạt động, hệ quả đầu tiên là những con tàu vận tải đường thủy chắc chắn sẽ phải đóng phí, thay vì cơ bản miễn phí như hiện nay.

Mức phí cũng cần làm rõ, rồi khả năng chịu đựng của người dân và khả năng hiệu quả của dự án như thế nào. Bởi nếu dự án không hiệu quả, không những tai hại cho chủ đầu tư mà còn lãng phí xã hội về chi phí đầu tư, ảnh hưởng đến dòng chảy tự nhiên, môi trường rất lớn.

Bà Ngụy Thị Khanh – Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID) – tỏ ra bất ngờ khi có ý tưởng làm thủy điện trên sông Hồng.

Theo bà, các dòng sông nhánh hiện đã bị “băm nát” để làm thủy điện, chỉ còn dòng chính nhưng với dự án này dòng chính cũng bị chặn làm 6 khúc. Bà Khanh tỏ ra lo lắng nếu làm thủy điện ở sông Hồng bởi thủy điện sẽ điều tiết dòng chảy. “Trước đây đồng ruộng còn có phù sa, sau khi nhiều thủy điện vào, phù sa ít hẳn, mùa lũ có khi còn trơ đáy sông” – bà Khanh nói.

Sông Hồng mùa nước cạn – Ảnh: Hoài Linh

Bộ, ngành băn khoăn

Theo văn bản của Bộ KH-ĐT, dự án của Xuân Thiện đã được nhiều bộ ngành cho ý kiến đánh giá, như Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài nguyên môi trường, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính…

Bộ Giao thông vận tải trong văn bản gửi Bộ KH-ĐT đánh giá nếu triển khai thành công, dự án chắc chắn sẽ tạo một tuyến vận tải hàng hóa chi phí thấp, tiện lợi, đủ sức thay đổi diện mạo giao thông khu vực phía Bắc.

Tuy nhiên, cũng có góp ý băn khoăn, lo ngại. Văn bản của Bộ Tài chính do Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn ký, cho rằng nếu dự án phải vay 70% thì vốn chủ sở hữu mà Xuân Thiện phải có sẽ ở mức trên 7.300 tỉ đồng, trong khi đó vốn điều lệ hiện nay của Xuân Thiện mới có 1.200 tỉ đồng. Việc các ngân hàng cho vay hay không cũng chưa thể khẳng định.

Và với dự án quy mô lớn như vậy, khả năng tăng vốn đầu tư, chủ đầu tư gặp khó khăn tài chính là điều có thể xảy ra. Bộ Tài chính cũng thể hiện băn khoăn về giá điện mà Xuân Thiện tính toán có thể bán ra ở mức 1.900 đồng/kWh. “Nguồn thu từ bán điện là rủi ro tài chính lớn” 

– Bộ Tài chính nêu.

Tập đoàn Điện lực VN khi góp ý dự án cũng nói thẳng: các thủy điện trên sông Hồng hiện chưa có trong quy hoạch điện VII mà Thủ tướng vừa thông qua. Cũng chưa có khảo sát về địa chất, thủy văn, nên tập đoàn này chưa đủ cơ sở để góp ý xem hiệu quả của 6 thủy điện mà Xuân Thiện xin đầu tư như thế nào cũng như sản lượng các thủy điện này có thể phát.

Vì vậy, Bộ KH-ĐT mới trình xin chủ trương đầu tư nhưng cũng yêu cầu rõ: chủ đầu tư sẽ phải làm rõ thêm các vấn đề khi đầu tư dự án, nhất là ở khâu xin cơ chế đặc thù cho dự án. Bộ KH-ĐT cũng đề nghị giao chủ đầu tư lập nghiên cứu khả thi theo quy định.

C.V.K. – A.Đ.

Nguồn: http://tuoitre.vn/tin/kinh-te/20160504/du-an-thuy-lo-va-thuy-dien-tren-song-hong-het-suc-can-trong/1094890.html

__._,_.___

---

Posted by: Dien bien hoa binh