Thank you MR HV for the article
Have a nice day
DQ
From: hung vu <
To: phonang <
Sent: Sunday, September 1, 2013 8:10 AM
Subject: [DDCL] Điều bạn có thể chưa biết về Việt Nam
To: phonang <
Sent: Sunday, September 1, 2013 8:10 AM
Subject: [DDCL] Điều bạn có thể chưa biết về Việt Nam
Điều bạn có thể chưa biết về Việt Nam
Cập nhật: 10:26 GMT - thứ năm, 29 tháng 8, 2013
Bill
Hayton từng là phóng viên BBC ở Việt Nam cho đến khi anh làm mất lòng chính phủ
vì tường thuật về giới bất đồng chính kiến và phải rời Việt Nam. Trong bài này,
anh nhìn lại những điều bất thường tại một trong năm nước cộng sản còn lại trên
thế giới.
1. Khó nói "I
love you" bằng tiếng Việt
Không phải vì người Việt không tình cảm. Mà vì không có từ
"I" và "You" trong tiếng Việt nói thông thường. Người ta
nói với nhau dùng các ngôi thứ dựa vào tuổi tác: anh với anh trai hay nam giới
lớn tuổi hơn mình, chị với chị gái hay phụ nữ lớn tuổi hơn mình và em với em
gái hay phụ nữ nhỏ tuổi hơn mình.
Các bài liên quan
Chủ đề liên quan
Đó là lý do tại sao người Việt rất hay hỏi tuổi của người lạ khi
mới gặp để họ có thể dùng đại từ nhân xưng cho phù hợp và đối xử với người đó
có sự tôn trọng đúng mức theo tuổi tác.
Vì thế câu nói chuẩn khi bày tỏ tình yêu sẽ là "Anh yêu
em". Tuy nhiên nếu người phụ nữ lại lớn tuổi hơn thì nó sẽ trở thành
"Chị yêu em". Nhưng phụ nữ Việt Nam lại thường thích được gọi bằng
em, bất kể tuổi tác.
Tiếng Việt có tới hơn 40 đại từ nhân xưng để miêu tả các mối
quan hệ khác nhau tùy thuộc tương quan tuổi tác và vị trí trong gia đình và xã
hội. Phần lớn những đại từ nhân xưng này nghe hay hơn trong tiếng Việt so với
tiếng Anh.
2. Áo dài lấy hứng
khởi từ thời trang Paris thập niên 1920
Hình ảnh những cô gái Việt Nam với mái tóc đen dài trong chiếc
áo dài bằng lụa tha thướt trong gió nhẹ duyên dáng đạp xe trên đường phố được
in trên những tấm thiệp hay vẽ trên tranh và được bán hàng triệu bản.
Áo dài là trang phục của phụ nữ Việt nam trong những dịp trang
trọng hay là đồng phục tại khách sạn hay tiếp tân. Mặc nguồn gốc của chiếc áo
dài bắt nguồn từ những chiếc váy dài từ thế kỷ 18, mẫu áo dài hiện đại có gốc
từ thời trang Paris vào những năm 1920 khi Việt Nam là một phần của Đông Dương
thuộc Pháp.
Nguyễn Cát Tường, một nhà thiết kế thời trang được Pháp đào tạo
tại trường Mỹ thuật Đông Dương ở Hà Nội, đã thiết kế lại mẫu áo vào nâm 1925 để
hiện đại hóa hình ảnh và vai trò của phụ nữ Việt Nam. Ở miền Nam thập niên 1950
và 60, áo dài được cổ vũ như quốc phục và được ưa chuộng hơn so với ở miền Bắc.
Đã có luc chiếc áo dài bị những người cộng sản lên án là cổ hủ,
và rất ít được mặc vào giai đoạn hậu chiến nhưng nay nó được ưa chuộng trở lại.
3. Cứ sáu người thì
một người làm cho an ninh
Việt Nam không phải là nhà nước công an trị như vài năm trước
đây nhưng không có nghĩa là không ai theo dõi bạn.
Có nhiều cơ quan an ninh luôn tìm kiếm các dấu hiệu lật đổ.
Ngoài quân đội chính quy và lực lượng cảnh sát, còn có dân quân và trong thành
phố thì có lực lượng dân phòng để mắt tới những gì người dân làm. Họ sẽ báo cáo
cho Bộ Quốc phòng hoặc Bộ Công an.
Một trong những nhà quan sát có thẩm quyền nhất về quân đội Việt
Nam, ông Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc, ước tính là tổng số người
trong các lực lượng an ninh khác nhau của Việt Nam ít nhất lên tới 6,7 triệu.
Với dân số lao động của đất nước này hiện này là khoảng 43 triệu
thì như vậy cứ một trong sáu người lao động hoặc làm việc toàn thời gian hoặc
bán thời gian cho một cơ quan an ninh nào đó của nước này.
4. Người cha của Cách
mạng Việt Nam chỉ là người làm vì
"Bác Hồ" là người được in trên các áp phích cho cách
mạng Việt Nam và hình ảnh của ông vẫn đang xuất hiện trên các áp phích, tiền
giấy và ở nhiều nơi khác ở Việt Nam. Nhưng nghiên cứu mới đây cho thấy Hồ Chi
Minh (tên thật là Nguyễn Sinh Cung) không thực sự là người chịu trách nhiệm
điều hành nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (cộng sản) trong giai đoạn những năm
60 vào cao trào của cuộc xung đột với Hoa Kỳ.
Vào thập niên 1910 ông Hồ lao động tại Pháp và London, nơi ông
từng rửa bát tại khách sạn Carlton và làm những việc khác, trước khi trở thành
một người cộng sản và đi sang Nga rồi Trung Quốc.
Ông đấu tranh chống lại người Nhật trong Đệ nhị thế chiến và sau
đó chống lại người Pháp trước khi trở thành Chủ tịch nước. Đối với Hoa Kỳ ông
là lãnh tụ đáng sợ trong thời gian chiến tranh.
Nhưng từ lâu có tranh cãi liệu ông có thực sự là một người theo
đường lối cứng rắn hay không.
Theo nghiên cứu mới nhất, quyền lực thực sự nằm trong tay Tổng
bí thư đảng Cộng sản, ông Lê Duẩn, một người theo chủ nghĩa Stalin, tàn bạo và
không hấp dẫn.
Ông Lê Duẩn dùng lực lượng an ninh để kiểm soát hoạt động của
các nhà lãnh đạo khác và thi hành chiến lược chiến tranh toàn diện chống lại
Việt Nam Cộng hòa ở miền Nam Việt Nam.
Thắng lợi vào năm 1975 đã đưa ông Lê Duẩn nắm quyền nhưng với
những hậu quả khủng khiếp. Trả thù và quản lý kinh tế yếu kém đã khiến đất nước
bị cô lập và nghèo khó.
Cái chết của ông vào năm 1986 đã mở đường cho một nước Việt Nam
mở cửa.
5. Máu chảy thành sông
Năm 1946, ngay trước khi cuộc chiến tranh với Pháp bùng nổ, lãnh
tụ cộng sản, Hồ Chí Minh, đã cảnh báo Pháp: "Có thể các ông giết chết 10
người chúng tôi khi một người của các ông bị giết, nhưng cho dù thế nào đi nữa
thì chúng tôi sẽ vẫn chiến thắng."
Ông đã đúng khi nói về việc đánh thắng người Pháp. Tuy nhiên sau
khi họ rời đi và người Mỹ thay thế, tỉ lệ người chết do lực lượng của Hoa Kỳ
gây ra với người Việt được ước tính là 50/1, gấp năm lần.
Con số nhân viên quân sự Mỹ bị chết tại Đông Dương từ năm
1955-75 được biết gần như chính xác là 58.220, mặc dù 1.629 người vẫn bị liệt
vào danh sách mất tích trong chiến tranh. Tuy nhiên không ai biết chính xác bao
nhiêu người Việt Nam đã bị giết.
Một con số ước tính đăng trên Tạp chí Y học Anh năm 2008, dựa
trên một khảo sát thống kê, gợi ý rằng ba triệu người Việt Nam đã bị giết hại
trong 20 năm đó.
Ước tính chính thức của Việt Nam là ba triệu người chết, trong
đó có hai triệu thường dân. Những con số khổng lồ này phản ánh cuộc chiến giữa
quyết tâm chiến thắng của những người Cộng sản Việt Nam và những chiến thuật
tàn bạo cùng hỏa lực khổng lồ được Hoa Kỳ sử dụng.
6. Đảo du lịch từng là
nhà tù
"Việt Nam - Vẻ đẹp tiềm ẩn" là một khẩu hiệu quyến rũ
du khách của Việt Nam. Nhiều người Việt không thích khẩu hiệu này nhưng nó khơi
gợi đối với những du khách ngoại quốc thích phiêu lưu và khám phá.
Trong số những khám phá đó là các đảo xinh đẹp Phú Quốc và Côn
Đảo. Nhưng đằng sau những bãi biển rợp bóng dừa là cả một lịch sử đau thương.
Côn Đảo là nhà tù thời thuộc địa Pháp nơi người Pháp giam giữ
các tù nhân chính trị và những người nổi dậy từ thập niên 1860 tới thập niên
1950.
Côn Đảo nổi tiếng với các chuồng cọp, những phòng giam đào dưới
đất, một chiều 1,5m và một chiều 3m, mỗi phòng giam này chứa tới 5 tù nhân bị
còng chân tay. Nơi đây tiếp tục là nhà tù dưới thời chính quyền miền Nam Việt
Nam.
Người ta cho rằng khoảng 2.000 người đã chết tại đây.
Phú Quốc cũng từng là một nhà tù từ thời Pháp, sau này trở thành
nhà tù của Việt Nam trong thời gian chiến tranh và thường do các thẩm vấn người
Mỹ trông coi giám sát.
Sau chiến tranh, hòn đảo này là nơi có các trại "cải
tạo" nơi đảng Cộng sản giam giữ những người chống đối họ. Tách biệt với
đất liền, hai hòn đảo này thật lý tưởng cho sự đàn áp. Nay chính điều đó khiến
các đảo này trở thành nơi nghỉ ngơi yên tĩnh lý tưởng.
7. Kẻ thù lâu đời của
Việt Nam luôn là Trung Quốc
Căng thắng tại Biển Đông đã dẫn tới các cuộc biểu tình chống TQ
ở VN
Mặc dù cuộc chiến kết thúc gần 40 năm, phần lớn người ngoại quốc
vẫn liên tưởng Việt Nam và cuộc chiến tranh với Mỹ. Nhưng người Việt đã trải
qua các cuộc chiến kéo dài hơn nhiều với Trung Quốc.
Mặc dù có nhiều điểm tương đồng về văn hóa giữa Việt Nam và
Trung Quốc, người Việt hiện đại ít nhiều vẫn xác định mình ở vị thế chống lại
Trung Quốc.
Mọi thành phố đều có tên đường, tượng đài hay tòa nhà mang tên
các vị anh hùng (có thực hoặc truyền thuyết) chống lại người phương Bắc.
Phần lớn đây chỉ là huyền thoại lỗi thời vì những cuộc xung đột
trước đó là giữa kẻ cầm quyền, các lãnh chúa vùng miền, người nổi dậy, v.v.
những người có lẽ đã không hiểu ý nghĩa của những từ như "Việt Nam",
hay thậm chí "Trung Quốc" vì đây là những từ được nghĩ ra vào thời
hiện đại.
Ngày nay, căng thẳng đang âm ỉ liên quan tới tranh chấp lãnh thổ
đã kéo dài với Trung Quốc tại Biển Đông, vốn nhiều dầu khí và cá.
8. Không phải tất cả
di tích chiến tranh đều như người ta tưởng
Bức ảnh chiếc xe tăng đâm thằng vào cổng Dinh Độc Lập ở Sài Gòn
và đậu bên bãi cỏ đã đem lại cho tiếng Anh một cụm từ mới. Nhưng là chiếc xe
tăng nào vậy?
Bảo tàng tại cả Hà Nội và Saigon đều có bày chiếc xe tăng 843
với lời tuyên bố đây là chiếc tăng đầu tiên chạy qua cổng. Tuy nhiên những hình
ảnh chụp hôm 30/4/1975 cho thấy chiếc xe tăng 843 không phải là chiếc đầu tiên
chạy qua cổng Dinh Độc lập.
Dư luận tin rằng xe tăng 843 được vinh danh vì nó được dùng quay
phim ngay sau sự kiện đó. Các di tích chiến tranh như thế vẫn rất quan trọng
đối với Đảng cộng sản vì tính hợp pháp của họ phụ thuộc một phần vào vai trò
của họ trong việc "giải phóng" đất nước.
9. Thương ai thì đốt
vàng mã cho họ
Niềm tin tôn giáo truyền thống của người Việt là chết không có
nghĩa là hết. Người chết chỉ đơn giản là chuyển sang một cuộc sống hậu thế mà
mọi thứ cũng giống như trên dương gian.
Vì thế người chết cần có những đồ dùng gia đình như người sống.
Nhưng làm thế nào để người đã chết có điện thoại di động, máy giặt và quần áo
mới mà dùng?
Rất đơn giản. Người thân sẽ mua các đồ dùng này được làm bằng
giấy và đem đi đốt và chúng sẽ được chuyển sang thế giới bên kia cho người đã
khuất ở thế giới bên kia.
Chính phủ Việt Nam ước tính năm ngoài người ta đốt khoảng 20
triệu đôla Mỹ tiền vàng mã.
10. Một nửa dân số
Việt Nam có chung họ mà rất ít người nước ngoài phát âm đúng
Từ Hà Nội tới Hollywood, hàng chục triệu người Việt mang cùng
một họ: Nguyễn.
Thủ tướng là Nguyễn Tấn Dũng, diễn viên người Mỹ gốc Việt:
Dustin Nguyễn, và Nguyễn nằm trong danh sách tên họ phổ biến nhất tại Mỹ, Úc,
và vài nước châu Âu.
Phát âm rất khó khăn với người nước ngoài vì sự kết hợp giữa âm
đầu "ng" với các nguyên âm rắc rối và dấu ngữ âm không quen thuộc.
Phát âm gần nhất mà người nước ngoài có thể đạt được là "nwee-yen"
hay thậm chí "win".
Họ này có lẽ bắt nguồn từ gốc tiếng Hoa. Qua nhiều thế kỷ, hàng
ngàn gia đình chọn hay bị buộc phải đổi họ sang thành Nguyễn như một biểu hiện
trung thành với các vua chúa cầm quyền.
Kết quả là không phải tất cả người họ Nguyễn đều giống nhau. Một
số có thể là con cháu của vua chúa trước đây, một số khác là con cháu của những
người nổi dậy.
11. Rất ít người Việt
có thể đọc chữ Nôm
Cho tới đầu thế kỷ 20, tiếng Việt thường được viết theo kiểu chữ
Hán, được gọi là chữ Nôm. Nhưng ngay từ đầu thế kỷ thứ 16, ngôn ngữ đã được ghi
lại bằng chữ viết phương Tây do các nhà truyền giáo người Bồ Đào Nha và sau đó
là một nhà truyền giáo dòng Tên người Pháp, Alexandre de Rhodes.
Những người truyền giáo chỉ đơn giản muốn một cách rao giảng
kinh thánh dễ dàng hơn nhưng vào thế kỷ 20, những người theo chủ nghĩa dân tộc
Việt Nam nhận ra rằng chữ viết này giúp truyền bá tư tưởng dễ dàng hơn.
Chữ Latin dễ học hơn rất nhiều so với chữ Nôm.
Ngày nay chữ Nôm đã gần như mất đi. Những nơi duy nhất có thể
thấy nó là các chạm khắc ở chùa chiền. Rất ít người Việt có thể đọc được chữ
Nôm hay các tài liệu lịch sử bằng chữ này, như tác phẩm văn học nổi tiếng của
Việt Nam "Truyện Kiều".
Một vài chuyên gia vẫn duy trì kiến thức về chữ Nôm nhưng họ lo
ngại rằng ngôn ngữ này sắp mất hẳn.
Về tác giả: Bill Hayton từng là phóng viên BBC tại Hà Nội vào
năm 2006-7 và năm 2010 xuất bản cuốn sách về Việt Nam mang tên "Việt Nam:
Con rồng đang lên". Ông chưa trở lại Việt Nam từ năm 2007.
No comments:
Post a Comment
Cám ơn bạn đã đọc và cho Ý kiến.