Thủy điện Don Sahong đe dọa cá heo Mêkông và đời sống dân cư hạ lưu Một khúc Mê kông.

ĐÔNG NAM Á - MÔI TRƯỜNG - 

Bài đăng : Thứ sáu 21 Tháng Hai 2014 - Sửa đổi lần cuối Thứ sáu 21 Tháng Hai 2014

Thủy điện Don Sahong đe dọa cá heo Mêkông và đời sống dân cư hạ lưu

Một khúc Mê kông.

DR

Trọng Thành  RFI

Hôm qua, 20/02/2014, Quỹ Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (WWF) báo động dự án thủy điện Don Sahong tại nam Lào trên dòng Mêkông đe dọa làm tuyệt chủng loài cá heo quý Irrawady. WWF kêu gọi đình hoãn dự án. Don Sahong là một trong số 11 dự án đập thủy điện trên dòng chính Mêkông. Việc xây dựng các đập thủy điện đe dọa cuộc sống của 60 triệu cư dân sống dựa vào dòng sông này.

Dự án đập Don Sahong, được xây dựng ngay sát biên giới Cam Bốt, chỉ cách khu vực cư trú ưa thích của loài cá heo nước ngọt Irrawady khoảng một cây số. Hiện tại theo WWF, còn tổng cộng 85 cá thể cá heo Irrawady sống tại một đoạn sông dài khoảng 190 km, nằm vắt qua biên giới Lào-Cam Bốt.

Theo người phụ trách WWF tại Cam Bốt, ông Chhith Sam Ath, « nếu đập Don Sahong được xây dựng, thì loài cá heo Mêkông sẽ bị tuyệt chủng ». Ông cũng cho biết, « cá heo Irrawady rất quan trọng với Cam Bốt, chúng thu hút khách du lịch và đây là một kho báu của quốc gia ». 

Các nhà bảo vệ môi trường lo ngại rằng đập Don Sahong sẽ chặn đường di cư của các loài cá, nguồn sống của cá heo Irrawady. Cũng theo Quỹ Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới, các thuốc nổ sử dụng để xây dựng con đập này có thể sẽ làm tổn hại các cơ quan thính giác rất nhạy cảm của loài cá heo, được chúng sử dụng để định hướng khi di chuyển.

Trước các đe dọa nhắm vào loài cá heo quý, cuối năm 2012, Cam Bốt đã phê chuẩn việc thành lập một khu bảo tồn riêng đối với loài cá này.

Don Sahong và 10 dự án đập khác trên Mêkông đe dọa cuộc sống của 60 triệu cư dân

Đập Don Sahong, với công suất dự kiến 260 megawat, đã được khởi công và dự kiến sẽ hoàn tất vào năm 2018. Bị các quốc gia Việt Nam, Cam Bốt, Thái Lan phản đối, chính phủ Lào chấp nhận tiếp tục tham vấn các nước láng giềng, cho dù việc xây dựng đã bắt đầu.

Don Sahong được coi là yết hầu của dòng Mêkông. Theo các nhà bảo vệ môi trường, tài nguyên cá phong phú của Mêkông phụ thuộc nhiều vào việc cá có thể đi ngược lên thượng nguồn để đẻ trứng, mà đặc biệt thông qua ngả đường Don Sahong. Chặn đứng Don Sahong rất có thể sẽ làm cho nguồn cá Mêkông cạn kiệt.

Cùng với Xayaburi, đập thủy điện đầu tiên mà Lào bắt đầu khởi công từ cuối 2012, bất chấp các phản đối mạnh mẽ từ nhiều nước láng giềng và các tổ chức quốc tế (dù có chấp nhận điều chỉnh một phần dự án), đập Don Sahong và 9 dự án đập khác trên dòng Mêkông đe dọa cuộc sống của khoảng 60 triệu cư dân, từ bao đời nay sống dựa vào dòng sông như một nguồn thực phẩm, nguồn nước, phương tiện đi lại…

Ông Nguyễn Minh Nhị, cựu chủ tịch tỉnh An Giang, đồng bằng Mêkông (Việt Nam), nhận xét : 

Ông Nguyễn Minh Nhị, cựu chủ tịch tỉnh An Giang 21/02/2014 Nghe (01:34)

« Cái này thì nhất định có ảnh hưởng rồi, vì can thiệp vào tự nhiên mà. Nhưng mà ảnh hưởng như thế nào, thì phải có một cái nghiên cứu, đánh giá tác động tương đối chính xác, để rồi có một thái độ ứng xử cho thích hợp. Tinh thần chung là vậy.

Còn về ảnh hưởng tôi cho là cũng khá nghiêm trọng, bởi vì nó sẽ tích nước, ảnh hưởng dòng chảy, rồi ảnh hưởng phù sa, ảnh hưởng thủy sản… Đặc biệt là tình hình Biến đổi khí hậu, nước biển dâng, thì khi tích nước, sẽ hạn chế xả nước vào mùa kiệt, sẽ khiến mặn xâm nhập vào mùa kiệt mạnh hơn nữa. Nói chung rất là nguy hiểm.

Cái này thì Việt Nam, Lào, Campuchia, nói chung là mấy nước trong Ủy ban sông Mêkông làm việc với nhau, có sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc. Chương trình này nói chung là lâu rồi, nhưng sự đồng thuận với nhau để xử lý những vấn đề cụ thể như vậy, thì trong thời gian vừa qua tôi thấy nhiều chuyện chưa giải quyết được. Trong đó có các thủy điện ở Lào, Campuchia, kể cả Thái Lan nữa.

Người dân ở Việt Nam nói chung, nhất là ở đồng bằng sông Cửu Long của tôi ở đây rất quan tâm đến vấn đề này. Cũng có chuyện không đồng tình là nếu ở trên thượng nguồn làm như vậy, kể cả bên Trung Quốc nữa, thì đều ảnh hưởng ở dưới này hết. Chúng tôi ở hạ lưu thì thấy rõ cái biến động của nó.

Tôi hy vọng cộng đồng quốc tế, thông qua Liên Hiệp Quốc làm việc một cách tích cực và nghiêm túc hơn, thì các nước cũng nhận ra trách nhiệm của mình đối với vấn đề dòng sông là của chung, để có thái độ ứng xử phù hợp ».
 

Các tin bài liên quan

Lào sắp xây thêm đập trên dòng chính sông Mêkông

Thủy điện Don Sahong : Nguy cơ tan vỡ Hiệp ước Mêkông

Cá heo Irawaddy trên sông Mê Kông đứng trước nguy cơ tuyệt chủng

Cập nhật lúc 17:22, Thứ Tư, 17/08/2011 (GMT+7)

Theo kết quả một nghiên cứu mới đây của Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên WWF, hiện chỉ còn khoảng 85 cá thể cá heo Irawaddy trên toàn bộ sông Mê Kông và đây là loài đang bị đe dọa tuyệt chủng nghiêm trọng.

Tỷ lệ cá thể non có thể sống sót tới lúc trưởng thành của loài này rất thấp, ngoài ra còn bị vướng vào lưới rê nên buộc các nhà nghiên cứu phải kết luận rằng: quần thể loài này, vốn đã ít về mặt số lượng, đang suy giảm nghiêm trọng và có nguy cơ tuyệt chủng cao.

Loài cá heo Irrawaddy (Orcaella brevirostris) sinh sống trên đoạn sông Mê Kông dài 190 km nằm giữa Lào và Campuchia. Theo báo cáo của WWF, từ năm 2003 tới nay đã có 88 con bị chết và 60% số đó là cá heo con dưới hai tuần tuổi.

Loài cá heo tuyệt đẹp này được tìm thấy ở vùng duyên hải khu vực Nam Á và Đông Nam Á và ở 3 con sông: sông Ayeyarwady (Myanmar), sông Mahakam (Inđônêsia) và sông Mê Kông. Tất cả những quần thể trên các sông trên đều nằm trong danh mục các loài bị đe doạ nghiêm trọng trong sách Đỏ của IUCN; và nhìn chung loài này được xếp ở mục dễ bị tổn thương.

Người Khơ-me và Lào coi cá heo Irrawaddy là một loài vật thiêng liêng. Hiện nay, loài này đang là một nguồn thu nhập quan trọng và tạo thêm công việc cho những cộng đồng tham gia các dịch vụ du lịch sinh thái ngắm cá heo.

Tiến sĩ Li Lifeng, Giám đốc Chương trình Nước ngọt của WWF cho biết: “Các hoạt động bảo tồn liên kết là cơ hội tốt nhất để chúng ta cứu chúng khỏi nguy cơ tuyệt chủng, đảo ngược tình trạng suy giảm và đảm bảo sự sinh tồn của loài vật đẹp đẽ này trên sông Mê Kông”.

Hiện, với số lượng cá thể như trên, loài cá heo Irrawaddy được đưa vào danh sách những loài bị đe dọa nghiêm trọng trong sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế - IUCN, mức độ đe doạ cao nhất trong những loài bị đe doạ trên toàn cầu.

Tình trạng săn bắt cũng là một nguyên nhân khiến loài cá heo Irrawaddy đứng trước bờ vực tuyệt chủng

Loài cá heo Irrawaddy cũng được bảo vệ ở mức cao nhất trong Luật Thuỷ sản của Campuchia và Lào. Tuy nhiên, loài cá heo trên sông Mê Kông vẫn tiếp tục bị đe dọa với kỹ thuật đánh bắt lưới rê, trong khi con người vẫn chưa hiểu rõ lý do tử vong non của một số cá thể.

G.T (Dịch, tổng hợp)