12/10/2014
TS Nguyễn Thành
Sơn: Sạt lở đê hồ thải quặng bô xít Tân Rai cho thấy TKV rất chủ quan
Lê Quỳnh (thực hiện)
TS Nguyễn Thành Sơn - ảnh: NLD
Dù
bộ Công thương lẫn chủ đầu tư dự án bô xít Tân Rai khẳng định bùn
thải tràn ra môi trường vào sáng ngày 8.10.2014 vừa qua không nguy hại, tuy
nhiên, trao đổi với Một Thế Giới,
TS Nguyễn Thành Sơn, giám đốc quản lý dự án Than đồng bằng sông Hồng, phân tích
và khẳng định: Độc hại!
Báo
Một Thế Giới: Thưa, sau vụ tràn sạt lở đê hồ thải quặng bauxite Tân Rai đuôi số
5 (Lâm Đồng), dù bộ Công thương lẫn chủ đầu tư tập đoàn Công nghiệp than –
khoáng sản (TKV) đã khẳng định bùn tràn ra ngoài không độc hại, nhưng người dân
vẫn đặt câu hỏi nghi vấn loại bùn thải đã tràn ra này liệu có đúng là không độc
hại không? Ông có ý kiến gì về điều này?
TS
Nguyễn Thành Sơn:
Ở dự án Tân Rai và Nhân Cơ đều có hai loại chất thải: chất thải của nhà máy
alumina là bùn đỏ độc hại và nguy hiểm, chất thải của nhà máy tuyển quặng
bauxite là “quặng đuôi” cũng độc hại, nhưng ÍT NGUY HIỂM HƠN.
Nếu
ai đó khẳng định hồ thải quặng đuôi không nguy hại là không đúng. Bất cứ hồ (bãi) thải quặng đuôi nào cũng nguy
hại, do có chứa rất nhiều khoáng vật của KIM LOẠI NẶNG và hợp chất hóa học khác
nhau chưa được xử lý.
Vì
vậy, trong các sách giáo khoa, người ta phải có hẳn 1 chương hướng dẫn thiết kế
bãi thải quặng đuôi. Chắc chủ đầu tư lẫn Bộ Công Thương chưa được học! Ở Tân
Rai, về mặt lý thuyết, hồ thải quặng đuôi chỉ ít nguy hại hơn hồ thải bùn đỏ.
Nhưng
thực tế có thể không hẳn như vậy. Trước đây, TKV đã rất “lúng túng” và phải nhờ
cậy tư vấn của các chuyên gia Ấn Độ trong việc tuyển quặng bauxite nguyên khai
và xử lý hồ thải quặng đuôi này vì:
(i)
Đòi hỏi tiêu hao nhiều nước, bởi trong bauxite nguyên khai có chứa nhiều sét
cần phải được rửa sạch bằng nước;
(ii)
Nước khi sử dụng đòi hỏi phải được pha thêm hóa chất (hoạt chất bề mặt). Hoạt
chất bề mặt này là chất độc hại. Không rõ TKV sử dụng chúng với tỷ lệ nào? Cần
được làm rõ thì mới có thể khẳng định được.
-
Nói như vậy, việc thiết kế bãi thải “quặng đuôi” ở dự án Bauxit Tân Rai đang có
vấn đề, thưa ông?
Bãi
thải quặng đuôi từ nhà máy tuyển rửa quặng của dự án Tân Rai được lựa chọn địa
điểm và các giải pháp thiết kế ấu trĩ. Công nghệ tuyển quặng được “copy” của
Trung Quốc, nhưng lại không có thử nghiệm tuyển công nghệ, tiêu hao nhiều nước,
phải nhờ các bạn Ấn Độ hiệu chỉnh bằng sử dụng chất trợ lắng.
Trong
ngành khai khoáng, bãi thải quặng đuôi là một hạng mục rất quan trọng cần được
thiết kế đúng. Ở Việt Nam cách đây hơn 40 năm, chúng ta đã có các bãi thải
quặng đuôi được các chuyên gia Trung Quốc giúp thiết kế ở mỏ Cromite Cổ Định (Thanh
Hóa) và mỏ sắt Trại Cau (Thái Nguyên), các chuyên gia Liên Xô giúp thiết kế bãi
thải quặng đuôi ở apatite Lào Cai…
Nói chung, đây là những công trình thực sự
(phải có đầy đủ các bước, từ luận chứng chọn địa điểm đến các giải pháp thiết
kế cơ bản, đặc biệt là vấn đề chống thấm và chống các chất kim loại nặng lọt ra
ngoài môi trường nước.
Xin
nhắc lại, ở Việt Nam, thời bao cấp, tai nạn lớn nhất trong ngành khai khoáng đã xẩy ra tại bãi thải
quặng đuôi của mỏ măng gan Tĩnh Túc từ những năm 1960 của thế kỷ trước, và làm
thiệt mạng gần 100 người.
Vì khi đó đang còn chiến tranh, nên tai nạn thuộc loại "nhậy cảm",
chỉ có các cán bộ kỹ thuật, tâm huyết với ngành mỏ và những người có trách
nhiệm mới được biết. Hiện nay chỉ còn một vài người chứng kiến và nhớ. Sử sách đã
không thấy ghi lại...
-
Thực tế, người dân đang rất hoang mang với những gì đang diễn ra ở nhà máy này,
môi trường sống, cây cối, vườn tược, nuôi trồng của dân bị ảnh hưởng không nhỏ
nữa… Cách đây 1 tháng đã có cảnh báo nguy cơ vỡ đê hồ chứa bùn thải, tuy nhiên,
dường như nhà máy đã không có những biện pháp an toàn đúng nghĩa nên đã xảy ra
vỡ đê hồ thải như mới đây. Điều đó cũng có nghĩa rằng nhà máy boxit Tân Rai
không còn nằm ở phạm vi an toàn nữa?
Người
dân “hoang mang” không đáng lo ngại bằng việc cách đây chưa đến 1 tháng, hội
Khoa học công nghệ Mỏ của TKV còn có văn bản báo cáo với Đảng, Chính phủ, và
Quốc hội rằng: hồ bùn đỏ ở Tân Rai đều “trong tầm kiểm soát”.
Đơn
giản như hồ thải quặng đuôi mà còn bị vỡ, không kiểm soát được, thì ai dám tin
rằng hồ bùn đỏ “trong tầm kiểm soát”! Chủ quan, và ấu trĩ của TKV là một trong
những nguyên nhân dẫn đến tình trạng “đi vướng núi, về mắc sông” của cả hai dự
án bauxite hiện nay.
Đã
đến lúc phải dừng hoạt động của nhà máy để kiểm tra lại thiết kế của các hồ bùn
đỏ và hồ thải quặng đuôi một cách toàn diện (từ việc lựa chọn ví trí, đến các
giải pháp thiết kế).
Tôi chưa xem bản thiết kế, nhưng chỉ đi qua cũng thấy về nguyên lý, chẳng ai
thiết kế hồ thải quặng đuôi như TKV cả. Chẳng cần đi đâu xa, cứ vào Cổ Định
(Thanh Hóa) hay lên Trại Cau (Thái Nguyên) để xem cách đây hơn 40 năm, bãi thải
quặng đuôi đã phải được thiết kế như thế nào?
-
Ông nói gì về việc vừa qua chủ đầu tư đã tuyên bố rất lạc quan rằng có thể xử
lý được bùn đỏ bằng cách tách sắt ra khỏi bùn đỏ để sản xuất thép?
Cái
gọi là công nghệ “sắt xốp” là công nghệ luyện kim “phi coke” (không cần dùng
coke trong lò cao) đã được thế giới sử dụng hàng chục năm nay, không phải là
“giải pháp” của bùn đỏ.
Việc
chế ra “sắt xốp” từ bùn đỏ không có gì khó về kỹ thuật. Chỉ khó ở chỗ:
(i)
Hàm lượng quặng sắt trong bùn đỏ rất thấp (chỉ bằng 1/2 hàm lượng trong quặng
của mỏ sắt Thạch Khê, hay Quý Xa), nên hoàn nguyên ra được sắt xốp rất tốn kém;
(ii)
Công nghệ "phi coke" nhưng phải dùng nhiều than. Bắt buộc phải chở
hàng triệu tấn than từ Bình Thuận ngược lên Tây Nguyên, hoặc phải chở toàn bộ
bùn đỏ từ Tây Nguyên xuống Bình Thuận để phát triển các dự án sắt xốp. Kiểu gì
cũng không khả thi về kinh tế.
-
Vừa qua đã có ý kiến cho rằng đây là lúc cần đánh giá độc lập lại toàn bộ dự
án, và không thể để TKV đánh giá nữa vì không khách quan. Là một người nắm rất rõ
dự án bauxite, đồng thời cũng đã có nhiều phân tích cho thấy dự án không có
lời, chỉ lỗ…, quan điểm của ông như thế nào về ý kiến này?
Tôi
đồng ý!
Cám
ơn ông đã dành cho báo Điện tử Một Thế Giới cuộc trò chuyện này.
L.Q.
Nguồn:
motthegioi.vn
11/10/2014
VIỆC CÓ KHẢ NĂNG VỠ CÁC HỒ CHỨA ĐÃ ĐƯỢC BÁO TUỔI TRẺ BÁO ĐỘNG CÁCH
ĐÂY 1 THÁNG; NGUY CƠ VỀ HỒ CHỨA BÙN ĐỎ KHÔNG CHỈ LÀ VỠ HỒ MÀ HIỆN CÓ KHẢ NĂNG DUNG
DỊCH BÙN ĐỎ ĐÃ ĐI VÀO NGUỒN NƯỚC NGẦM SAU KHI NGẤM VÀO ĐẤT QUA LỚP MÀNG CHỐNG
THẤM BỊ RÁCH DO KIỀM ĐẶC PHÁ HUỶ
Sống
khốn khổ trong lòng bôxit Tân Rai
12/09/2014
10:44 GMT+7
TT
- Bầu không khí xung quanh nhà máy alumin (Tổ hợp bôxit - nhôm Tân Rai, huyện
Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng) đặc quánh mùi trứng thối và nhiều mùi khó chịu khác.
Ảnh
1: Bùn đỏ vương vãi lên bề mặt bờ hồ, chỉ cần mưa lớn là bị rửa trôi và chảy
tràn ra ngoài - Ảnh: M.Vinh
Những mùi khó ngửi càng
nồng hơn ở khu vực quanh hồ bùn đỏ số 1 và 2. Hàng trăm người dân ở các tổ 21,
22, 23 và 24 thuộc thị trấn Lộc Thắng (huyện Bảo Lâm) bất đắc dĩ phải sống
trong bầu không khí này.
Tháo chạy khỏi nhà máy
alumin
Hơn nửa năm nay, môi
trường sống trong khu vực càng trở nên khắc nghiệt khiến hàng trăm hộ dân ta
thán.
Có hộ dân đã đưa gia đình đi thuê chỗ ở mới và một số hộ khác bắt đầu
tính toán “di tản”.
Anh công nhân Đồng Hoa
Khoa hiện đang làm việc tại phân xưởng hóa nghiệm của nhà máy alumin, người đầu
tiên trong các hộ dân sống cạnh hồ bùn đỏ, bỏ nhà đi thuê một căn nhà sâu trong
rẫy cà phê. Con gái anh Khoa mới 15 tháng tuổi, nhưng hết 14 tháng phải liên
tục đi khám và điều trị các chứng bệnh hô hấp.
“Chỉ cần đưa cháu ra chỗ
khác sống vài ngày là cháu khỏe hẳn, nhưng về nhà lại bị mắc bệnh” - anh Khoa
nói. Cha mẹ anh Khoa gần đây mắc chứng ho suốt đêm ngày, nhà anh Khoa cách hồ
bùn đỏ số 1 khoảng 20 m. Mỗi khi nhà máy xả bùn đỏ thì gần như cả nhà phải nín
thở. Mùi tanh và vô số mùi cay cay, hăng hắc theo gió ùa vào nhà anh Khoa và
những hộ dân liền kề.
Khi vợ mang thai sắp
sinh, anh Khoa quyết định đi thuê nhà để ở dù lương anh chỉ 3 triệu đồng/tháng.
Anh nói: “Tôi làm trong khu chuyên về hóa chất nên thừa hiểu độ độc hại!”.
Bà Hoàng Thị Cảnh (tổ
23), sống trước hồ chứa bùn đỏ số 1 và cách khu vực lò nung alumin khoảng 200
m, bảo mùi từ hồ bùn đỏ ập vào suốt ngày khiến nhiều khi ăn xong bị nôn thốc
nôn tháo.
Dùng chổi gom một mớ bụi
trắng quanh nhà, bà Cảnh chỉ tay về phía lò nung alumin: “Mỗi khi cái lò kia xả
khói trắng là bụi bay mịt mù, thứ bụi li ti mịn như bột mì mà rắn như cát bay
trắng cả mái nhà, lá cà phê, thức ăn... Mấy chú công nhân trong nhà máy nói đó
là bụi alumin, nó lọt vô mắt, thốn còn hơn cát!”.
Nhà bà Trần Thị Hiền,
cách cổng nhà máy alumin khoảng 500 m. Dẫn chúng tôi lên mái nhà đã phủ trắng
bụi dù mới xảy ra một trận mưa lớn, bà cho biết bụi trắng không bay ra từ nhà
máy theo giờ nhất định, thường đêm ngủ dậy thì thấy bụi theo gió cuốn ào ào vào
nhà.
Bà Hiền than: “Hai năm
trở lại đây cả gia đình tôi lần lượt bị viêm mũi kéo dài”. Gia đình bà Hiền có
năm người, họ đang định bán nhà, dời sâu trong rẫy cà phê ở.
Nguy hại từ nước thải
Ngay cả nước giếng người
dân cũng không dám dùng để nấu ăn, họ phải chở can đi xin nước ở cách xa hơn 3
km. Bà Hiền cho biết nước giếng chỉ dùng để giặt đồ, nhưng vẫn phải lọc qua
nhiều lần để hạn chế hư quần áo. Bà mở bể lọc, màu đỏ quạch bám khắp thành bể
dù bà lau chùi định kỳ 1 tuần/lần.
Ông Nguyễn Văn Đài, tổ
tưởng tổ 23, bức xúc: “Nhiều người ở tổ này sống tại đây trên 20 năm rồi mà
chưa bao giờ khó sống như thế này. Ở đây thở cũng không dám, uống nước cũng
không được thì làm sao mà sống?”.
Theo tìm hiểu của chúng
tôi, xung quanh nhà máy alumin có ít nhất ba cống dẫn nước thải từ nhà máy ra
bên ngoài, trong đó cống số 1 dẫn nước thải ra hồ Cai Bảng (hồ chứa nước lớn
nhất thị trấn Lộc Thắng). Đây là các cống dẫn nước thải sinh ra từ nhiều hoạt
động khác nhau của nhà máy alumin nhưng không chứa bùn đỏ.
Tại một hồ tự nhiên nối
với cống nước thải số 3, mới đây UBND thị trấn Lộc Thắng đã phối hợp với đội
cảnh sát môi trường Công an huyện Bảo Lâm lập biên bản ghi nhận về tình trạng
cá chết nổi lềnh bềnh trên mặt hồ vào ngày 3-9. Vào thời điểm lập biên bản thì
nồng độ pH đo được bằng 7.
Hồ cá của anh Hoàng Văn
Quang ở cạnh cống xả số 3 cũng có hiện tượng cá chết. UBND thị trấn Lộc Thắng
đã có công văn đề nghị Công ty Nhôm Lâm Đồng (đơn vị quản lý Tổ hợp bôxit -
nhôm Tân Rai) kiểm tra, xử lý các chất gây ô nhiễm môi trường và nguồn nước.
Ông Trần Đình Thiện (tổ
23), có nhà và vườn dọc cống xả nước thải số 1 của nhà máy alumin, kể lại những
gì đã xảy ra vào buổi chiều 15-8 với giọng lo lắng. Mưa to làm nước cống xả
dâng cao tràn lên ngập đường sâu khoảng 0,5 m, nước đục ngầu, trắng như
sữa, không phải màu đỏ của đất đỏ đặc trưng thường thấy.
Ông kể: “Sáng hôm sau
vườn chanh dây bị úa vàng, rụng lá, rụng hết trái non. Vườn cà phê cũng bị tình
trạng tương tự”. Điều ông Thiện sợ nhất là nước dính vào da nóng rát, rất ngứa
và nhơn nhớt như xà phòng, vụ việc xảy ra tại vườn ông Thiện cũng được UBND thị
trấn Lộc Thắng ghi nhận.
Ngày 9-9, có mặt tại
đoạn cống xả chảy ngang qua nhà ông Thiện, chúng tôi tận mắt chứng kiến nước
tại khu vực này có màu trắng sữa, giữa trưa bốc mùi hăng hắc.
Ảnh 2: Ông Trần Đình
Thiện (tổ 23, thị trấn Lộc Thắng) với vườn chanh dây bị hư hại sau một đợt nước
thải từ cống thải số 1 nhà máy alumin dâng cao ngập vườn vào giữa tháng 8-2014
- Ảnh: M.Vinh
Những nguy cơ
Một kỹ sư đang làm việc
cho phân xưởng hóa nghiệm nhà máy alumin đề nghị không nêu tên đưa chúng tôi
đến các cống thải quanh nhà máy alumin. Chỉ trong một đoạn cống thải dài khoảng
30 m nhưng có vô số mảng trắng dày nằm sát mặt đất.
Anh dùng một tấm gỗ vớt
mảng trắng lên và khẳng định đây là xút kết tủa khi ra ngoài môi trường. Ngăn không
cho chúng tôi chạm tay vào, anh khuyến cáo: “Thứ này ăn mòn da rất mạnh”.
Tại khu vực hồ bùn đỏ số
1 và số 2, chúng tôi chứng kiến màng phủ chống thấm của hồ bị rách nhiều chỗ.
Chỉ riêng hồ bùn đỏ số 1, chúng tôi đã tính được tám vị trí bị rách, tập trung
ở các van xả bùn đỏ. Vết rách màng phủ kéo dài từ miệng hồ xuống tận mặt nước.
Người kỹ sư đi cùng
giảng giải: “Lớp phủ chống thấm có tác dụng ngăn các vi chất độc hại thấm xuống
đất và rò rỉ ra bên ngoài”.
Trung tá Nguyễn Văn
Trung, đội trưởng đội cảnh sát điều tra tội phạm ma túy và môi trường (Công an
huyện Bảo Lâm), cho biết mới đây công an huyện đã có công văn gửi Công ty Nhôm
Lâm Đồng yêu cầu gia cố bờ bao khu vực lắng rửa bùn đỏ (bùn đỏ từ đây chảy ra
hồ chứa bùn đỏ) và khu vực nhà kho chứa xút.
Ông Trung nói: “An toàn
ở những khu vực liên quan đến chất thải nguy hại và hóa chất chưa đảm bảo. Bờ
khu lắng rửa bùn đỏ cao khoảng trên dưới 20 cm, chỉ cần mưa to dồn dập thì bùn
đỏ sẽ tràn và rò rỉ. Còn nhà kho chứa xút như hiện nay nhỏ so với hoạt động của
nhà máy”.
Ông Nguyễn Bá Đông,
trưởng Phòng tài nguyên - môi trường huyện Bảo Lâm, cho biết trong quá trình
hoạt động của nhà máy alumin có một lần gây tràn xút ra môi trường và gây chết
hàng loạt cá của người dân.
Vụ việc được ghi nhận
xảy ra vào năm 2011 làm 3000 m² ao cá và 1000 m² chè của gia đình bà Nguyễn Tất
Trân (tổ 23) bị xóa sổ. Đến nay diện tích này bị bỏ hoang do vẫn còn ô nhiễm.
--------------------------------------------------
|
*
Ông LÊ
HỒNG TRƯỜNG (phó tổng giám đốc Công ty Nhôm Lâm Đồng):
Có
mùi khó chịu nhưng không đáng kể
Trao
đổi với PV Tuổi Trẻ, ông Lê Hồng Trường cho biết:
- Công
ty có hợp đồng với đơn vị quan trắc độc lập là Trung tâm quan trắc tài nguyên
- môi trường (Sở Tài nguyên - môi trường tỉnh Lâm Đồng) để quan trắc theo
từng quý và kết quả quan trắc mới nhất cho thấy môi trường xung quanh nhà máy
vẫn đảm bảo từ nước, tiếng ồn cho đến không khí.
*
Chúng tôi chứng kiến cảnh bụi alumin phủ trắng trên lá cây trồng, mái nhà và
nhiều vị trí khác. Ông có ý kiến gì về vấn đề này?
- Nếu
có chuyện ấy thì đơn vị quan trắc độc lập mà chúng tôi thuê đã báo cáo và
cũng không qua mắt được cảnh sát môi trường. Chúng tôi có hệ thống thu gom
bụi, bụi alumin có thể do quá trình vận chuyển của các đối tác bên ngoài gây
phát tán, còn chúng tôi tuân thủ đầy đủ các quy định.
*
Ông có ý kiến gì về việc người dân cho rằng nguồn nước ngầm, không khí bị ô
nhiễm bởi hóa chất từ các cống xả thải và hồ bùn đỏ?
- Có
thể đó là hóa chất nhưng là loại nào khác chảy ra từ nhà máy không liên quan
đến hoạt động vận hành của nhà máy. Còn khói bốc lên ở các van xả bùn đỏ và
hồ bùn đỏ thì chỉ là khí nóng của bùn đó. Người dân thấy có mùi khó chịu và
cho rằng có hóa chất lưu huỳnh thì cũng đúng, nhưng không đáng kể.
*
Thưa ông, dọc hồ bùn đỏ số 1 và 2 có nhiều vết rách trên màng phủ chống thấm,
liệu có gây rò rỉ hóa chất từ bùn đỏ không?
- Những
vết rách chủ yếu xảy ra ở các điểm có van xả bùn đỏ, do sức nóng của bùn đỏ
tác động lâu ngày gây nên. Rách vậy nhưng vẫn an toàn, không ảnh hưởng gì cả.
---------------------------------------
*
Bà TRẦN
THỊ THÙY DƯƠNG (giám đốc Trung tâm quan trắc tài nguyên - môi trường Sở
Tài nguyên - môi trường tỉnh Lâm Đồng):
Kết
quả quan trắc chúng tôi thực hiện theo hợp đồng của Công ty Nhôm Lâm Đồng
theo từng quý chỉ thể hiện tình hình môi trường trong nhà máy, khu vực sản
xuất và không bao gồm môi trường sống của người dân xung quanh. Tức không
đánh giá được tình trạng môi trường sống của người dân quanh nhà máy alumin.
Báo
cáo này cũng không đánh giá tình trạng môi trường xung quanh khu vực hồ bùn
đỏ. Chúng tôi quan trắc theo những vị trí mà công ty chỉ định, tức là những
vị trí đã được phê duyệt trong báo cáo đánh giá tác động môi trường.
|
-------------------------------------------------------------
“Hãy đến ở với chúng tôi
một giờ rồi biết!”
Ông Đinh Tuấn Việt, chủ
tịch UBND thị trấn Lộc Thắng (huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng), cho biết đại diện
người dân sống quanh nhà máy alumin ít nhất đã 10 lần có đơn phản ảnh tình
trạng ô nhiễm quanh nhà máy gửi đến UBND thị trấn Lộc Thắng và huyện Bảo Lâm.
Tại nhiều cuộc họp có sự
tham dự của đại diện Công ty Nhôm Lâm Đồng, đại diện các tổ dân phố cũng lên
tiếng phản ảnh. Bản thân địa phương cũng đã ít nhất 10 lần gửi công văn đến đơn
vị quản lý nhà máy alumin yêu cầu phải có biện pháp khắc phục tình trạng ô
nhiễm nhằm cải thiện môi trường sống của người dân.
Ông Việt bức xúc: “Phía
Công ty Nhôm Lâm Đồng viện dẫn các báo cáo môi trường và những vấn đề kỹ thuật
để khẳng định mọi thứ vẫn an toàn. Thực tế cuộc sống của người dân vùng xung
quanh nhà máy alumin bị xâm hại hằng giờ!”.
Bà Trần Trung Hiền, cán
bộ thị trấn Lộc Thắng, nói: “Dân chúng tôi không tin vào các đánh giá môi
trường mà phía bôxit cho là đánh giá độc lập. Cơ quan chức năng làm ơn tới ăn,
ở với chúng tôi khoảng một giờ rồi hãy kết luận”.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
MAI VINH - NGUYỄN LÊ
Nguồn: tuoitre.vn
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Cám ơn bạn đã đọc và cho Ý kiến.