Phóng Viên Không Biên Giới tố cáo Việt Nam ngăn cấm thông
tin về tác hại của đề án bauxite
Nhà văn Nguyễn
Xuân Nghĩa: Mật ước Thành Đô phải được bạch hóa
Yêu cầu Quốc hội bạch hóa
Hội nghị Thành Đô
Nguyễn Phương Uyên: Yêu cầu Quốc hội bạch hóa
Hội nghị Thành Đô
|
|
|||||||
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
Preview by Yahoo
|
|||||||
|
|
|||||||
Bìa bản báo cáo của Phóng Viên Không Biên Giới
ngày 03/06/2010 tố cáo Việt Nam ngăn chặn thông tin về tác hại của việc khai
thác bauxite.
Ngày 03/06/2010, tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới (Reporters
Sans Frontières), trụ sở tại Paris công bố bản báo cáo: « Những cuộc điều tra
nhiều hiểm nguy : Nạn phá rừng và các vụ ô nhiễm ».
Bản báo cáo lên án những hành động xách nhiễu, bắt bớ ngày càng
nhiều trên thế giới nhắm vào các phóng viên điều tra về những vụ phá hoại môi
trường. Trong phần nói về Việt Nam, bản báo cáo mô tả cách thức mà chính quyền
Hà Nội tìm cách bóp nghẹt mọi tranh luận về tác hại của các dự án khai thác
bauxite Tây Nguyên do một công ty Trung Quốc thực hiện.
Theo RSF, hồ sơ bauxite Tây Nguyên rất nhạy cảm đã khiến nhiều nhà
báo và blogger Việt Nam bị bắt bớ, giam cầm. Bản báo cáo nhắc lại vụ giáo sư
Nguyễn Huệ Chi, người điều hành trang mạng Bauxite Việt Nam, đã bị công an kêu
lên « làm việc » trong suốt một tuần để ép buộc ông từ bỏ việc điều hành trang
này. Công an cũng đã khám xét nhà ông và tin tặc đã đánh phá trang Bauxite Việt
Nam, khiến trang này đã nhiều lần thay đổi địa chỉ.
Theo đánh giá của Phóng Viên Không Biên Giới, trong một quốc gia
mà đảng độc quyền ngăn cản sự hình thành của báo chí tự do, trang mạng này đã
được 17 triệu người truy cập tính đến cuối năm 2009 và đã nhanh chóng trở thành
một nơi trao đổi thông tin trên vấn đề bauxite, cũng như là nơi phản kháng
chính quyền.
Báo cáo cũng nhắc lại chính là để bóp nghẹt cuộc tranh cãi chung
quanh vấn đề này mà chính phủ Việt Nam vào năm ngoái đã ra quyết định 97 hạn
chế việc phản biện của các nhà khoa học và qua quyết định này buộc Viện nghiên
cứu phát triển của tiến sĩ Nguyễn Quang A phải đóng cửa.
Mặc dù bị ngăn cấm, nhưng giới blogger Việt Nam đã tham gia rất
đông đảo vào việc điều tra và bình luận về tác hại của các dự án bauxite, bởi
vì báo chí trong nước, do phải tự kiểm duyệt, chỉ đăng những ý kiến thuận lợi
cho những dự án này.
Cựu phó chủ tịch nước Nguyễn
Thị Bình ký kiến nghị dừng khai thác bauxite Tây Nguyên
Quét dọn bùn đỏ tại khu làng Devecser, cách
Budaest 150 km về phía đông, ngày 13/10/2010Ảnh: Reuters
Theo trang boxitvn.blogspot.com, trong các ngày 15 và 16 vừa qua,
nhiều cựu lãnh đạo cao cấp, nhân sĩ trí thức có uy tín của Việt Nam, đã ký tên
vào bản kiến nghị đình chỉ toàn bộ dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên trong
đó có cựu phó chủ tịch nước, bà Nguyễn Thị Bình.
Bản kiến nghị thứ hai này còn nhận được sự ủng hộ của giáo sư viện
sĩ Nguyễn Văn Hiệu, giáo sư Lê Bảo Châu, thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên viện
trưởng viện Nghiên cứu Chiến lược bộ Công an, giáo sư Đặng Vũ Hùng, Nguyên thứ
trưởng bộ Tài nguyên & Môi trường, giáo sư Chu Hảo, nguyên thứ trưởng bộ
Khoa học Công nghệ, v.v.
Tháng tư năm ngoái, qua trang mạng bauxite Việt Nam, hàng ngàn
nhân sĩ, trí thức, doanh nhân và dân thường, ở trong và ngoài nước, đã ký tên
vào bản kiến nghị gửi giới lãnh đạo Việt Nam bày tỏ mối lo lắng về dự án khai
thác bauxite Việt Nam trong lĩnh vực an ninh, môi trường, xã hội, kinh tế và đề
nghị ngừng dự án này. Một số cựu lãnh đạo cao cấp cũng đã ký tên vào bản kiến
nghị. Riêng đại tướng Võ Nguyên Giáp đã ba lần viết thư cho giới lãnh đạo Việt
Nam kêu gọi thận trọng và đình chỉ dự án.
Đầu tháng 10 năm nay, trước thảm họa bùn đỏ tại Hungary, các thành
viên cũ của Viện Nghiên cứu Phát triển IDS và ban điều hành trang mạng bauxite
Việt Nam lại lên tiếng kêu gọi người dân trong và ngoài nước ủng hộ kiến nghị
dừng toàn bộ dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên.
Theo danh sách trên boxitvn.com, tính cho đến cuối ngày hôm qua,
16/10, đã có 925 người ký tên vào bản kiến nghị thứ hai này.
Vẫn liên quan đến vấn đề khai thác bauxite, báo Financial Times,
số ngày 14/10, có bài « Vì sao việc tràn bùn ở Hungary lại đang ảnh hưởng đến
Việt Nam ».
Theo tờ báo, năm ngoái, chính phủ Việt Nam đã khống chế thành những
lo ngại lan rộng chống lại dự án khai thác bauxite do Trung Quốc thực hiện.
Những người chỉ trích bị bắt và nhóm chuyên gia tư vấn độc lập – tức viện
Nghiên cứu Phát triển – IDS, bị đặt ra ngoài vòng phát luật.
Thế nhưng, giờ đây, các lo ngại lại nổi lên sau khi xẩy ra hiện
tượng ngập lụt bùn đỏ độc hại ở Hungary. Tờ báo trích dẫn phát biểu của ông
Nguyễn Đình Hòe, thuộc Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường, được đăng trên báo
chí trong nước.
Chuyên gia này cảnh báo là nếu một thảm họa tương tự xẩy ra ở
Tây Nguyên, bùn đỏ sẽ đổ xuống Đồng Nai, đe dọa cuộc sống và sức khỏe của hàng
triệu người.
Bauxite Tây
Nguyên, càng làm càng thiệt hại .
Phát ngày Thứ hai, ngày 13
tháng mười năm 2014
Hungary đã từng gặp tai nạn vỡ đê hồ chứa bùn đỏ vào năm 2010.Reuters
·
·
·
· inShare
Theo tin của tờ Tuổi Trẻ, ngày 08/10/2014 vừa qua, bùn đỏ
đã tràn ra từ một hồ thải quặng ở khu vực nhà máy bauxite Tân Rai, Lâm Đồng.
Đúng hơn đây phải gọi là bùn màu đỏ, màu của đất bazal và tuy bùn đỏ này không
nguy hiểm bằng bùn đỏ thật sự, nhưng sự kiện này một lần nữa gióng lên tiếng
chuông báo động về tác hại của việc khai thác bauxite Tây Nguyên đến môi trường
và đời sống của người dân trong khu vực, ấy là chưa kể những thiệt hại về kinh
tế và nguy cơ về an ninh quốc phòng.
Tai nạn nói trên xảy ra vào lúc mà chính phủ Việt Nam vẫn để cho
Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản ( TKV ) tiếp tục kế hoạch “làm thí điểm”
khai thác bauxite, với nhà máy Tân Rai, Lâm Đồng đã đi vào hoạt động và nhà máy
Nhân Cơ, Đak Nông sắp hoàn tất việc xây dựng, bất chấp nhiều lời cảnh báo của
các nhà trí thức, các nhà khoa học.
Tháng tư vừa qua, một lần nữa họ đã ra một kiến nghị gởi các lãnh
đạo Đảng và Nhà nước, đề nghị dừng ngay cả hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ, vì
theo họ, cả hai dự án này đều không được thực hiện đúng với chính những yêu cầu
mà Bộ Chính trị đề ra khi cho phép “làm thí điểm” khai thác bauxite Tây Nguyên.
Bức thư ngỏ cho rằng : “ Trong điều kiện hiện nay của đất nước việc khai thác
bô-xít Tây Nguyên chỉ đem lại những thua lỗ nặng nề cho nền kinh tế, gây ra
nhiều hệ lụy về môi trường, xã hội cho Tây Nguyên nói riêng và cho cả nước nói
chung.”
Nhưng không những không dừng hai dự án “thí điểm”, bộ Công thương
Việt nam còn đề nghị chuyển từ khai thác bauxite sang sản xuất nhôm, điều mà
theo các nhà trí thức, các nhà khoa học, sẽ còn gây thiệt hại nhiều hơn nữa cho
đất nước.
Nhân vụ bùn màu đỏ tràn ra ở khu vực nhà máy bauxite Tân Rai, ngày
08/10 vừa qua, RFI Việt ngữ phỏng vấn nhà văn Nguyên Ngọc, một trong những
người đầu tiên ký vào kiến nghị yêu cầu dừng hẳn hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ.
RFI: Kính thưa nhà văn Nguyên Ngọc, trước hết, theo ông, thông tin về
vụ bùn đỏ tràn ra ở khu vực nhà máy bauxite Tân Rai đáng ngại như thế nào?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Hôm nay ( 08/10 ) có xảy ra vụ vỡ bờ của một đập cách nhà máy Tân
Rai khoảng 4 cây số, tức là cũng nằm trong phạm vi dự án Tân Rai. Ở đấy, người
ta rửa quặng bauxite, tức là quặng nằm trong đất bazal, rồi có một băng chuyền
dài 4 cây số đưa quặng đó vào nhà máy. Trong nhà máy, quặng đã được rửa rồi sẽ
được luyện thành alumina.
Hồ bị vỡ hôm nay là hồ chứa những chất bám vào quặng, tức là đất
bazal cho nên bùn đó cũng có màu đỏ. Nhưng đó không phải là bùn đỏ như lâu nay
ta vẫn nói trong quy trình luyện bauxite. Tức là sau khi quặng được chuyển từ
băng chuyền dài 4 cây số nói trên vào nhà máy. Khi quặng được luyện thì sẽ ra
một chất thải, đó mới là bùn đỏ thật sự. Hồ chứa bùn đỏ đó thì nằm ngay trước
nhà máy.
Trước khi có dự án bauxite lớn ở Tây Nguyên và nhà máy bauxite Tân
Rai, ở vùng Bảo Lâm, Bảo Lộc đã có Công ty Hóa chất miền Nam cũng đã làm cái
việc rửa quặng bauxite và gởi quặng đó về Sài Gòn để chế biến ra alumina. Làm
cũng nhỏ thôi, nhưng cũng có một loại nước đỏ do màu đất chảy ra đường phố gần
Bảo Lộc. Trước đây, người dân ở đó cũng đã phản đối việc đó, là vì nước đó bẩn.
Nước có màu đỏ là vì nó có chất sắt, cho nên cũng có một chất độc nhất định.
RFI:Thưa ông, tuy bùn màu đỏ
đó không nguy hiểm bằng bùn đỏ thật sự, nhưng các hồ chứa bùn đỏ độc hại cũng
có thể bị tràn ra ngoài?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Nguyên nhân là do mấy hôm nay ở miền Trung, cũng như Tây Nguyên nói
riêng mưa rất lớn do ảnh hưởng gió mùa phía Bắc. Chính mưa lớn đã làm tràn hồ
đuôi quặng, chứ không phải làm tràn hồ chứa bùn đỏ kế nhà máy. Nhưng dầu sao nó
cũng bảo động cho ta một điều thế này:
Tôi đã đến chổ hồ bùn đỏ gần nhà máy. Theo quan sát của tôi thì hồ
này không thể bị vỡ, nhưng tôi sợ là nếu mưa to quá sẽ bị tràn, mà tràn ra thì
rất nguy hiểm. Mà Lâm Đồng là vùng mưa nhiều nhất ở Tây Nguyên. Ở Tây Nguyên
tuy là có sáu tháng mưa và sáu tháng nắng, nhưng tập trung cao nhất là trong
hai tháng, cho nên nguy cơ tràn ra là rất nhiều.
Thứ hai, ở hồ bùn đỏ “chính thức” có hai lớp vải đặc biệt lót ở
dưới để chất động không thấm xuống nước ngầm. Đó là một loại vải có độ bền đặc
biệt. Vừa qua, tôi thấy vải này có nhiều chỗ bị rách và nước bùn thấm xuống
đất, tức là có thể thấm xuống nước ngầm.
Tuy hôm nay chỉ có hồ đuôi quặng bị tràn ra, nhưng sự kiện này cho
thấy là việc tràn hồ đỏ chính thức là khả năng hoàn toàn hiện thực.
RFI: Theo
ông bùn đỏ tràn ra hôm nay có tác hại như thế nào?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Như tôi nói vừa rồi, đất bazal có màu đỏ vì nó có sắt và như vậy
khi chảy vào nước sinh hoạt hay nước sản xuất thì đều gây ô nhiễm cả, gây nguy
hại cho đời sống người ta, phá hoại hoa màu, và gây ảnh hưởng đến sức khỏe con
người, tuy độ ô nhiểm không nặng nề như bùn đỏ từ trong nhà máy làm alumina.
Nhưng như tôi đã báo động ở trên, với lượng mưa như hiện nay, hồ
bùn đỏ ở đây cũng sẽ tràn ra. Bùn đỏ đó rất độc. Thậm chí vừa rồi có người
chết, tức là không biết làm thế nào, mà xe đổ bùn đỏ này lên người một công
nhân, khiến người này chết, cho thấy bùn đỏ độc như thế nào.
Có hai cách giữ bùn đỏ đó. Thứ nhất là giữ ướt, như hiện nay ta
đang làm.
Giữ ướt kiểu này thì nguy hiểm vì nó dễ tràn ra môi trường. Cách thứ
hai là giữ khô, nhưng lại có một nguy hiểm khác là bụi độc, ảnh hưởng đến sức
khỏe con người và nếu lan ra vùng sản xuất thì sẽ phá hoại toàn bộ vùng sản
xuất ấy. Cho nên bùn đỏ là vấn đề nan giải của sản xuất bauxite.
RFI:Ông có vẫn cho rằng các
dự án bauxite Tây Nguyên là không có lợi về mặt kinh tế?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Cách đây mấy năm tôi cùng với anh Nguyễn Thành Sơn, một
chuyên gia về mỏ, nghiên cứu rất nhiều về bauxite Tây Nguyên, cũng như tham gia
phản biện về bauxite Tây Nguyên, chúng tôi đã viết bài nói về 10 lý do không
nên khai thác bauxite ở Tây Nguyên.
Cho đến nay, chúng ta chỉ mới làm thí điểm ở hai nhà máy, nhà máy
Tân Rai đã sản xuất và nhà máy Nhân Cơ sắp hoàn thành. Qua hai thí điểm này,
những điều mà chúng tôi đã báo động lần lượt bộ lộ ra, trước hết là về kinh tế.
Gần đây có một báo cáo của bộ Công Thương, dựa trên tư liệu của
tập đoàn TKV, đơn vị chủ thầu, bảo rằng khai thác bauxite không có vấn đề gì
cả, rất là tốt. Chúng tôi đang tập trung phản biện cái báo cáo này. Đây là một
báo cáo hết sức vô trách nhiệm này, hoàn toàn không dựa trên thực tế của hai
nhà máy đang làm thí điểm.
Về kinh tế thì càng ngày càng lỗ, mặc dù cái tính đầu vào đã có
rất nhiều gian dối, không tính đầy đủ cái đầu vào. Thứ hai, tập đoàn TKV, đơn
vị chủ thầu thì liên tục xin giảm các loại thuế môi trường, thuế khoáng sản...,
mà vẫn cứ lỗ. Như vậy về mặt kinh tế không có lý do gì để làm bauxite cả. Họ
cũng bảo là trong bao năm nữa sẽ hết lỗ, nhưng cũng chẳng có căn cứ gì để nói
như vậy. Ngoài ra, cái việc bán không có ai mua, ngoài Trung Quốc, tức là bán
chỉ có một người mua, là rất nguy hiểm.
RFI: Về
mặt vận chuyển bauxite, thì từ lâu các nhà kinh tế cũng đã cảnh báo về chi phí
rất tốn kém. Theo quan sát của ông thì việc vận chuyển bauxite còn đang gây ra
những vấn đề gì về giao thông, ô nhiễm?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Về vận tải thì chúng tôi cũng đã báo động từ rất lâu. Thậm
chí chúng tôi đã đi khảo sát rất cụ thể những đường chính: đường 28, đường 55,
đường từ cảng Kê Gà lên. Chúng tôi cũng đã báo động là cảng Kê Gà không thể vận
chuyển bauxite được, nhưng không ai nghe, và cuối cùng thì bây giờ cũng phải bỏ
cảng Kê Gà và phải sử dụng một đường dân sinh, đường 20 từ Đà Lạt qua Bảo Lộc.
Xe chở bauxite thường là 40 tấn, 50 tấn, mà cây cầu trên đường dân
sinh đó chỉ chịu được 25 tấn. Bây giờ có một chuyện rất buồn cười: xe chở
bauxite đến cầu thì phải dừng lại, hạ hàng xuống, chia đôi ra, đi qua cầu rồi
quay trở lại chở nửa kia. Cứ như thế qua từng cây cầu trên đường 20 đó. Còn bây
giờ nếu nâng cấp con đường này lên thì phải tính lại đầu vào, giá cả.
Đó là chưa nói những ảnh hưởng lên đời sống nhân dân, gây ô nhiễm
và gây nguy hiểm về giao thông của dân. Ngay ở Bảo Lâm, tức là khu vực xung
quanh nhà máy đó, việc vận chuyển cũng đã làm ô nhiễm và làm rối loạn đời sống
của dân ở đấy. Sản xuất của người ta bị ảnh hưởng nặng nề.
RFI: Còn
những người dân tộc thiểu số tại các khu vực được giải tỏa để làm nhà máy
bauxite, họ được tái định cư như thế nào, họ sinh sống ra sao?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Về việc tái định cư ở đấy, chúng tôi đã đến quan sát các làng do
TKV dựng lên cho người Cơ Ho. Hôm chúng tôi đến thăm họ, các bà cụ khóc, vì
đồng bào dân tộc bản địa ở đấy không thể nào sống trong những nhà ống kiểu
thành phố. Họ không nuôi bò được, mà nuôi gà cũng không. Rẫy thì ở rất xa. Họ
bảo không có gì để kiếm sống được cả. Việc tái định cư chưa có nơi nào làm được
cả.
Việc đào tạo sử dụng lao động có kỹ thuật cho người dân tộc tại
chổ cũng chưa có nơi nào làm được. Về việc hoàn thổ, tức là khôi phục lại rừng
thì có làm được đâu?
Tất cả những điều đó chúng tôi đã báo động từ 5,6 năm nước. Từ khi
bắt đầu dự án bauxite, nhưng người ta vẫn cứ làm!
RFI: Trong
báo cáo vừa qua, bộ Công thương còn đề nghị là từ chuyển từ làm thí điểm
bauxite sang sản xuất nhôm. Theo ông, sản xuất nhôm thì có tác động ra sao?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Nói như thế là nói bừa, vô trách nhiệm! Điện ở đâu mà làm
nhôm? Điện bây giờ đang thiếu như thế, mà như ta đã biết, cái khâu từ alumina
làm ra nhôm là tốn điện rất nhiều. Với giá điện ở Việt Nam hiện nay thì không
thể làm nhôm được. Làm alumina đã lỗ rồi. Trong khi đó nhu cầu tiêu thụ alumina
và nhôm ở Việt Nam không có nhiều như thế. Bán ra ngoài thì chỉ có Trung Quốc
mua thôi. Chưa nói đến đời sống xã hội bị xáo trộn, khiến văn hóa cũng bị đảo
lộn.
Ấy là chưa nói đến mặt an ninh quốc phòng. Lao động của Trung
Quốc, lao động không có tay nghề được đưa vào đấy, trong khi lao động của mình
thì không sử dụng hết. Lao động nước ngoài tràn vào, thâm nhập vào trong đời
sống người dân trong làng. Ở một vùng đất có tính chất chiến lược như Tây
Nguyên, chưa biết nguy cơ lâu dài ra sao.
RFI: Tháng
tư vừa qua, các nhà trí thức, các nhà khoa học, đã ra một thư ngỏ, mà ông tham
gia ký tên, gởi chính phủ để yêu cầu dừng ngay các dự án khai thác bauxite Tây
Nguyên. Chính phủ có đã hồi đáp thư ngỏ này chưa?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Chúng tôi đã ra thư ngỏ vì thấy rằng, trước đây, khi có
những phản biện như vậy, Bộ Chính trị đã quyết định chỉ làm thí điểm hai nhà
máy và trên cơ sở kết luận về thí điểm đó mới quyết định có tiếp tục làm hay
không.
Sau khi đã đi khảo sát hai nhà máy Tân Rai và Nhân Cơ, chúng tôi
đã kiến nghị dừng xây nhà máy Nhân Cơ và chuẩn bị đóng cửa luôn nhà máy Tân
Rai, tức là dừng toàn bộ các dự án bauxite Tây Nguyên. Nhưng cho tới nay, chúng
tôi chưa hề nhận được phản hồi cho bất cứ kiến nghị nào, thậm chí không nhận
được trả lời từ đơn vị chủ thầu là TKV.
RFI:Xin cám ơn nhà văn
Nguyên Ngọc.
No comments:
Post a Comment
Cám ơn bạn đã đọc và cho Ý kiến.