'Việt
Nam, ngôi sao sắp vụt tắt'
Cập nhật: 15:40 GMT - thứ sáu, 10 tháng 5, 2013
Dự đoán tăng trưởng của VN cho năm 2014 đã bị giảm bớt xuống
5,2%
William Pesek, người phụ trách cột báo thường xuyên Bloomberg
View của hãng tin tài chính Bloomberg, vừa có bài nhận định riêng về kinh tế
Việt Nam với tựa đề "Việt Nam, Ngôi sao sắp tắt" (Vietnam’s Star Is
Dimming). BBC Tiếng Việt xin giới thiệu cùng quý vị:
Các bài liên quan
- 'Rồng VN trĩu cánh không bay được'
- GDP của Việt Nam giảm tốc?
- Việt Nam-Trung Quốc phụ thuộc lẫn nhau?
Chủ đề liên quan
Giống như các nên kinh tế có thể thành cọp, Việt Nam đang phải
đối diện với những mối đe dọa mới: một cuộc khủng hoảng đang làm tê liệt châu
Âu, một nước Mỹ đang sa sút, và một nước Nhật đang bị vung tay quá trán.
Thế nhưng, mối rủi ro lớn nhất cho tương lai Việt Nam có lẽ
chính là sự hoài cổ.
Đã 27 năm trôi qua kể từ khi Hà Nội bắt đầu công cuộc Đổi Mới,
theo đó các công ty tư nhân được tham gia vào nền kinh tế, các lĩnh vực then
chốt được mở cửa, chẳng hạn như nông nghiệp.
Sự phát triển nhanh chóng sau đó đã đưa Việt Nam vào nhóm các
quốc gia có mức thu nhập trung bình, biến đổi vùng đất từng là vùng chiến sự
trở thành một điển hình cho sự phát triển và giảm đói nghèo.
Tuy nhiên, nay hướng đi hồi 1986 của Việt Nam nhằm có một
"nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa" đang trở
nên cũ kỹ.
Các số liệu gần đây cho thấy chiến lược từng đưa Việt Nam tiến
xa - sự phụ thuộc nặng nề giống như mô hình Trung Quốc vào các doanh nghiệp
quốc doanh và kế hoạch hóa tập trung - nay đang khiến đất nước bị trì trệ.
Việt Nam đang hụt hơi trong bảng cạnh tranh toàn cầu, trong lúc
mức tăng trưởng đã chững lại ở mức chừng 5%, thấp nhất kể từ 1999 trở lại nay.
Để phục hồi, đất nước cần phải làm chính xác là những gì họ đã
từ chối làm cho tới nay: xây dựng một lĩnh vực tư nhân thực sự mạnh mẽ và sáng
tạo, có thể tạo đa dạng hóa cho sự tăng trưởng và đem lại sự thịnh vượng.
Không được đảm bảo
"Việc điều chỉnh toàn bộ nền kinh tế sẽ là việc cần thiết
nhằm đạt được mức tăng trưởng mạnh mẽ trở lại," Vaninder Singh, một kinh
tế gia thuộc tập đoàn ngân hàng Royal Bank of Scotland Group Plc, làm việc tại
Singapore nói. "Điều này không được đảm bảo bởi nó sẽ đòi hỏi sự thay đổi
to lớn trong cấu trúc công ty và những cải thiện về hiệu quả sản xuất."
Tác giả William Pesek nói tham nhũng đang xói mòn tính chính
danh của Đảng Cộng sản
Chính phủ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng liệu có mong muốn chính
trị nhằm hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam trị giá 124 tỷ đô la hay không? Quỹ
Tiền tệ Quốc tế (IMF) tỏ ra nghi ngờ điều này.
IMF gần đây đã giảm dự đoán phát triển của Việt Nam năm 2014
nhiều hơn mức giảm đưa ra đối với bất kỳ quốc gia châu Á nào khác, xuống mức
5,2%.
Tỷ lệ đó có thể là ghê gớm trên thế giới, khi mà nhóm các nước
hùng mạnh nhất về kinh tế, G7 đã hầu như không phát triển được thêm.
Nhưng với nền kinh tế 90 triệu dân đang ở giai đoạn phát triển
của Việt Nam, điều đó trở thành đưa đất nước vào một cuộc khủng hoảng.
Khi tiến hành cải tổ, các lãnh đạo Hà Nội tin rằng họ đang đi
theo mô hình Trung Quốc, vốn đã rất thành công. Cách tiếp cận của Việt Nam còn
từ từ, thận trọng hơn cả Đặng Tiểu Bình.
Nhưng những khó khăn nói chung là giống nhau, và cả hai nay bắt
đầu vấp phải những vấn đề giống nhau.
Mô hình Trung Quốc
Giống Trung Quốc, Việt Nam đang phải gánh chịu một hệ thống phân
phối tín dụng bị méo mó, với sự thống trị của các doanh nghiệp nhà nước. Các
quyết định cho vay cẩu thả đã gây ra những bong bóng bất động sản và chôn vùi
các ngân hàng dưới hàng núi nợ không có khả năng xử lý.
Khoảng cách giàu nghèo đang gia tăng nhanh chóng. Căng thăng
giữa người lao động muốn được trả lương cao hơn và giữa các ngành công nghiệp
muốn có lao động rẻ cũng gia tăng nhanh chóng.
Các vụ thu hồi và tư hữu hóa đất khuất tất vốn làm giàu cho
những ai có quan hệ chính trị đến nay đã khiến cho công chúng giận dữ. Nạn tham
nhũng tràn lan đang làm xói mòn tính chính danh của Đảng Cộng sản cầm quyền.
Đất nước không thể tiến lên nếu không tái cơ cấu các doanh
nghiệp quốc doanh, vốn chiếm tới gần 40% tổng sản phẩm quốc nội GDP.
Các kinh tế gia tại McKinsey & Co ước tính rằng Việt Nam cần
phải nâng hiệu suất làm việc lên hơn 50% mới có thể duy trì được mức tăng
trưởng lành mạnh.
Người ta không cần phải xuất chúng gì cũng có thể thấy rằng chỉ
có mảng tư nhân mới có thể làm được điều này.
Nguyên nhân gây lo
lắng
Hồi tháng Hai, Thứ trưởng Tài chính Trương Chí Trung hứa hẹn
chính phủ sẽ đưa ra một kế hoạch rà soát kỹ càng toàn bộ 52 tập đoàn thuộc sở
hữu nhà nước, chậm nhất là đến tháng Sáu.
Việc cho vay bừa bãi đã tạo những bong bóng bất động sản
Nhưng dựa vào những kinh nghiệm trước đây, có lý do khiến người
ta tin rằng việc cải tổ là thiếu cụ thể.
Chính phủ đã lỡ mất mục tiêu thành lập một công ty quản lý tài
sản nhằm xử lý nợ ngân hàng. Các cam kết kiềm chế các khoản đầu tư công, các
hoạt động cho vay và các doanh nghiệp nhà nước thì không chỉ tương tự vậy mà
chúng còn trở thành tệ hơn thế.
Câu hỏi là liệu chính phủ của ông Dũng có thể triển khai một
cách đáng tin cậy bất kỳ sự cải thiện nào hay không, chứ đừng nói là cả ba cùng
lúc.
Chớ ai coi nhẹ vai trò của tham nhũng ở đây.
Giống như Tập Cận Bình ở Bắc Kinh, ông Dũng đang phải đối diện
với một vấn đề chỉ có ở đất nước cộng sản: quá nhiều quan to trở nên giàu có
trong mô hình hiện nay của Việt Nam. Điều đó khiến người ta không có động lực
phải thay đổi.
Nạn ăn hối lộ đã tăng tỷ lệ nghịch với tình hình kinh tế.
Trong Chỉ số về tình trạng tham nhũng năm 2012 do tổ chức Minh
bạch Quốc tế đưa ra, Việt Nam tụt xuống vị trí 123 trên tổng số 176 nước, so
với vị trí 112 hồi năm 2011, tệ hơn cả Sierra Leone và Belarus.
Thế còn trong Chỉ số mức cạnh tranh toàn cầu mới nhất do Diễn
đàn Kinh tế Thế giới đưa ra, Việt Nam tụt 10 bậc, xuống vị trị thứ 75, sau cả
Uruguay và Ukraine.
Hướng tới tương lai
Thách thức đối với Việt Nam dẫu sao cũng nằm trong tầm kiểm soát
hơn so với Trung Quốc: các doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam nhỏ hơn, đầu tư
bớt dàn trải hơn.
Nhưng nay không còn là lúc có thể làm từng bước được nữa.
Nay là lúc đất nước phải phát triển mô hình riêng của mình, một
mô hình phải xóa bỏ nạn tham nhũng, đầu tư nhiều hơn nữa vào giáo dục và các
lĩnh vực phát triển then chốt như sản xuất công nghệ, và trao quyền lực cho các
doanh nghiệp để bước tới bậc thang tạo giá trị gia tăng.
Trong nhiều năm, các quốc gia nhỏ khác ở Đông Nam Á, như Miến
Điện và Campuchia, đã nhìn vào Việt Nam để tìm ý tưởng cải tổ kinh tế. Việt Nam
có thể sẽ lại trở thành điển hình mẫu. Chỉ cần Việt Nam hướng tới tương lai,
thay vì hoài niệm quá khứ.
Việt
Nam chống chọi với nợ xấu
Cập nhật: 07:30 GMT - thứ sáu, 3 tháng 5, 2013
Hãng
thông tấn Reuters ngày 3/5 đã có bài viết phê bình các chính sách điều hành
kinh tế và giải quyết nợ xấu trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam của cây bút
Martin Petty.
BBCVietnamese xin được giới thiệu với bạn đọc bài viết này.
Các bài liên quan
- Ngân hàng Nhà nước VN 'bác tin đổi tiền'
- Phó chủ tịch Quốc hội kêu gọi cải cách
- Việt Nam: Tăng trưởng GDP giảm tốc
Chủ đề liên quan
Khi công ty đồ nội thất của Nguyễn Mạnh Hùng còn ăn nên làm ra,
đơn đặt hàng từ những khách hàng giàu có tại Việt Nam, vốn ưa chuộng các sản
phẩm giường, tủ và bàn làm bằng tay có thể đem lại cho ông lợi nhuận ở mức 25
nghìn đôla một tháng sau khi trừ chi phí và trả lương cho 35 thợ.
Hai năm sau, khi kinh tế đi xuống, công việc kinh doanh của công
ty đặt tại Hà Nội của ông Hùng bắt đầu đi xuống. Ông mất 4 nghìn đôla mỗi
tháng, ngay cả khi đã cắt chi phí xuống mức tối đa và cho tạm nghỉ 30 thợ mà
ông không đủ sức trả lương.
"Tôi chỉ cần vài khách hàng để tồn tại, tuy nhiên những
người mà tôi có lại hủy đơn đặt hàng," ông Hùng nói.
"Không có ngân hàng nào chịu cho tôi mượn tiền. Tôi coi như
xong."
Hoàn cảnh đáng buồn của ông Hùng phản ánh sự tuyệt vọng của một
trong những nền kinh tế nhiều bệnh kinh niên nhất Châu Á, với một hệ thống ngân
hàng ngập chìm trong nợ xấu và không đủ sức cung cấp cho doanh nghiệp nguồn vốn
cần thiết để xoay chuyển tình thế.
Bên cạnh đó, giải pháp của chính phủ - được hứa hẹn sẽ sớm đưa
ra - dường như không đủ để giải quyết vấn đề.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ông Đặng Thanh Bình, nói với
Reuters rằng một công ty xử lý nợ xấu có tên VAMC sẽ được thành lập với số vốn
ban đầu là 24 triệu đôla.
Tuy nhiên một số người đánh giá là khoản này quá nhỏ so với khối
nợ xấu đang ảnh hưởng tới gần như mọi góc cạnh của nền kinh tế Việt Nam.
Hàng trăm nghìn doanh nghiệp Việt Nam đã đóng cửa trong hai năm
qua
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ước tính nợ xấu ở khoảng 7,8 tỷ
đôla, hay 6% của tổng dư nợ là 130 tỷ đôla.
Tuy nhiên, các nguồn tin của Reuters nói mức nợ xấu của các ngân
hàng cao hơn mức này ít nhất là ba lần - khoảng 23 tỷ đôla.
Như vậy, nguồn vốn của VAMC chỉ bằng 0,3% mức nợ xấu hiện tại và
có lẽ chỉ đại diện cho vốn lưu động. Việc giải quyết nợ xấu thực sự được cho là
sẽ giải quyết thông qua các giấy bảo lãnh của Ngân hàng Nhà nước.
"24 triệu đôla có vẻ như là một khoản tiền nhỏ để tái huy
động vốn khu vực ngân hàng," Matt Hildebrandt, một kinh tế gia tại
J.P.Morgain Chase ở Singapore bình luận.
"Quan ngại của tôi, đó là việc thiết lập VAMC diễn ra quá
chậm và lượng vốn quá ít để thực sự giải quyết được vấn đề. Hướng giải quyết
mông lung thế này đồng nghĩa với việc nền kinh tế sẽ tiếp tục trong tình trạng
yếu kém nhiều năm tới."
Sự khởi đầu quan trọng
Việc thiết lập VAMC là một biện pháp khá giống với nỗ lực tái cơ
cấu hệ thống ngân hàng của Thái Lan trong cuộc khủng hoảng tài chính của Châu Á
hồi năm 1997/98. Lúc đầu, nước này chỉ mua một số nợ xấu từ khu vực bất động
sản. Nợ sau đó được bán ở giá kế toán và sau đó "trái phiếu đặt biệt"
sẽ được phát hành ở cùng giá trị để làm thế chấp cho vốn tái huy động từ Ngân
hàng Nhà nước, theo Phó Thống đốc Bình.
Việc VAMC có quá ít vốn làm dấy lên câu hỏi về việc liệu ngân
hàng trung ương có đặt ra giới hạn cho việc phát hành trái phiếu để giải quyết
nợ xấu hay không.
"Công ty này sẽ giúp giải quyết 50% nợ xấu của các tổ chức
tín dụng," ông Bình nói trong một e-mail phản hồi Reuters, đồng thời cho
rằng VAMC sẽ là một sự "khởi đầu quan trọng" để mang tới những kết
quả khả quan trong năm nay.
"Sau đó, tùy vào diễn biến tình hình, công ty này có thể mở
rộng quy mô nợ và thế chấp để đi đến mục tiêu cuối cùng, đó là đẩy nợ xấu tín
dụng xuống tỷ lệ an toàn."
Giới phân tích và các lãnh đạo ngân hàng thương mại cho rằng cái
nhìn này có lẽ là quá lạc quan. Ông Bình không nói ai sẽ cung cấp vốn cho VAMC
và công ty này sẽ làm gì với khối nợ xấu hay câu hỏi trước việc liệu công ty
này có phải chỉ đang chuyển nợ xấu từ tài khoản này sang tài khoản khác hay
không.
Bẫy thanh khoản
"Nếu như Việt Nam không
thể tái cơ cấu và chứng minh sự ổn định về chính sách, sự quan tâm của giới đầu
tư sẽ biến mất trong vòng 3-5 năm nữa."
Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban kinh tế Quốc hội
Tăng trưởng tín dụng đình trệ đang gây ra những hậu quả nghiêm
trọng cho nền kinh tế Việt Nam.
Các ngân hàng trong nước vì ngập chìm trong tỷ lệ nợ xấu cao
nhất Châu Á nên đã thắt chặt cho vay, dẫn đến tình trạng bẫy thanh khoản trong
thị trường tiêu dùng những 90 triệu dân.
Khu vực bất động sản đang suy thoái nặng nề. Nền kinh tế vốn
từng là ngôi sao đang lên của Châu Á giờ đang rơi vào mức tăng trưởng chậm nhất
kể từ 13 năm trở lại đây. Hậu quả của điều này, đó là hơn 100 nghìn doanh
nghiệp trong nước phải đóng cửa trong năm 2011, 2012 và 13 nghìn doanh nghiệp
khác phải đóng cửa trong năm nay, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Những doanh nghiệp này đã không tiếp cận được vốn mới, trong lúc
mức tiêu dùng ngày càng đình trệ, thể hiện qua tăng trưởng doanh số bán lẻ
trong quý một năm nay chỉ ở mức 11,8%, thấp nhất trong 5 năm trở lại đây, theo
số liệu từ chính phủ.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình nói hồi tháng Ba
rằng lãi suất vốn vay, hiện ở mức 9-16%, sẽ được giảm xuống dưới 13% để giúp việc
tiếp cận vốn mới dễ dàng hơn. Tuy nhiên nhiều doanh nghiệp phàn nàn về sự lề mề
của ngân hàng và nói họ vẫn phải chịu đựng lãi suất ở mức 17-18%.
Sau nhiều năm chứng kiến tăng trưởng thường niên ở mức 7%, Việt
Nam giờ này đang bước vào tình trạng nguy kịch: Sự bất bình trong người dân
ngày càng lên cao bởi nạn tham nhũng và vật giá tăng cao. Các công ty thuộc sở
hữu của Nhà nước nhưng lại kinh doanh kém hiệu quả, làm thất thoát hàng tỷ đôla
tín dụng và dấy lên quan ngại về khả năng cạnh tranh của Việt Nam trong khu
vực.
Đảng Cộng sản đang phải đối mặt với những quyết định về chính
sách vốn có thể vực dậy nền kinh tế từng được mệnh danh là "con hổ"
của Châu Á, hay khép lại số phận của nó như là một nền kinh tế chậm chạp trước
xu hướng phát triển của khu vực Đông Nam Á.
"Ghế điện"
Giới chuyên gia cho rằng việc đầu tư vào các ngân hàng yếu kém
của Việt Nam không mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư nước ngoài
Tuy nhiên vẫn có một vài tín hiệu hy vọng.
Việt Nam xuất siêu lần đầu tiên sau hai thập kỷ trong năm 2012
và các kinh tế gia đã dự đoán điều tương tự trong năm nay. Ngân hàng Thế giới
dự đoán tăng trưởng năm 2013 ở mức 5,2% và lạm phát đã giảm xuống mức 6,6% từ
mức 20% hồi tháng 12 năm 2011.
Tỷ giá VNĐ/đôla, sau nhiều lần trượt giá đã bắt đầu trở nên ổn
định và sàn HOSE đang trở thành sàn chứng khoán tăng mạnh nhất Châu Á, với mức
tăng trưởng gần 15% năm nay, 95% số chứng khoán được mua bởi các nhà đầu tư
người Việt.
Tuy nhiên thị trường chứng khoán chỉ che đậy vấn đề sau xa hơn
cũng như sự bất định về hướng giải quyết chúng.
"Đầu tư trên thị trường này cũng giống như ngồi trên ghế
điện," ông Trần Tiến Dũng, một nhà đầu tư đã bán tháo hầu hết số chứng
khoán có trong tay hồi tháng 12 để mang về 20% lợi nhuận nói.
"Các vấn đề kinh tế đã hiện rõ, nhưng không có một viễn
cảnh cụ thể cho tương lai."
Bất chấp những công bố của chính phủ về "định hướng"
và các "ban chỉ đạo", bên cạnh hàng loạt lời tuyên bố cải cách hùng
hồn khác, giới kinh tế gia nói Việt Nam giải quyết nợ xấu quá sức chậm chạp -
một bước đi hết sức quan trọng nếu muốn tái thu hút đầu tư nước ngoài.
Alfred Chan, giám đốc mảng tài chính của Fitch Rating tại
Singapore, nói tầm ảnh hưởng của nợ xấu ở Việt Nam đang bị coi thường, với sự
yếu kém về độ minh bạch cũng như các kế hoạch cải cách đều lề mề và sơ sài.
Những vấn đề ăn sâu hơn, ví dụ như việc quản lý các doanh nghiệp nhà nước (SOE)
cũng cần được tiếp tục giải quyết.
"Những bước đi này là đúng hướng. Tuy nhiên chúng cũng chỉ
là những bước đầu tiên của công cuộc cải cách," ông Chan nói trong một
email.
100 doanh nghiệp nhà nước lớn nhất của Việt Nam đã vay số vốn
tổng cộng 64 tỷ đôla, bằng một nửa nợ chưa trả. Nhiều doanh nghiệp trong số này
bỏ tiền vào đầu tư những ngành không liên quan, nhất là bất động sản - khu vực
đang đóng băng trầm trọng.
"Nếu như Việt Nam không thể tái cơ cấu và chứng minh sự ổn
định về chính sách, sự quan tâm của giới đầu tư sẽ biến mất trong vòng 3-5 năm
nữa," ông Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban kinh tế Quốc hội nói với
Reuters.
Louis Taylor, giám đốc điều hành của Standard Charterered Bank
khu vực Đông Dương, nói các ngân hàng nước ngoài có một vai trò quan trọng
trong việc giúp Việt Nam giải quyết nợ xấu trong hệ thống ngân hàng, tuy nhiên
ông này cũng cho rằng việc đầu tư vào các ngân hàng của Việt Nam mang lại ít
lợi ích cho ngân hàng nước ngoài.
"Chúng tôi nghi ngờ rằng sẽ có một sự quan tâm to lớn từ
các ngân hàng nước ngoài đối với những ngân hàng yếu kém nhất tại Việt
Nam," ông Taylor nói với các phóng viên.
Cổ phần sở hữu được cho phép đối với các nhà đầu tư nước ngoài
tại ngân hàng Việt Nam hiện là 30% và 20% đối với nhà đầu tư chiến lược riêng
lẻ từ nước ngoài. Hồi tháng Hai, Ngân hàng Nhà nước đã đề nghị nâng mức sở hữu
cổ phần cho phép của nhà đầu tư nước ngoài đối với ngân hàng trong nước lên
30%, nhưng chỉ trong "trường hợp đặc biệt", khi thủ tướng được phép
định mức sở hữu tối đa của nhà đầu tư nước ngoài đối với một ngân hàng thuộc
dạng yếu kém.
Nguồn tin từ các ngân hàng thương mại nói khu vực này nên được
tự do hóa để tăng cường công tác quản lý rủi ro, cũng như việc huy động vốn,
tuy nhiên những nhóm lợi ích giàu có với quan hệ chính trị đang ngăn cản điều
này.
"Họ nhìn vào những ngân hàng nước ngoài như những gã khổng
lồ không được chào đón," một quản lý cấp cao tại một ngân hàng thương mại
nói.
"Có lẽ họ không muốn người nước ngoài đầu tư, để rồi nhìn
vào sổ sách bà bắt đầu lôi mọi thứ ra ánh sáng."
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Cám ơn bạn đã đọc và cho Ý kiến.