Vì
sao việc sửa đổi Hiến pháp phải kết thúc nhanh chóng?
Kami
2013-11-02
2013-11-02
- In trang này
- Chia sẻ
- Ý kiến của Bạn
- Email
Hiến pháp nước CHXHCNVN năm 1992.
File photo
Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 sẽ được QH biểu quyết thông qua
vào sáng 28-11-2013 tới đây và có hiệu lực kể từ ngày Chủ tịch nước chính thức
công bố. Thông tin này cho thấy vấn đề Sửa đổi Hiến pháp sẽ kết thúc và nó đã
khiến cho nhiều người thất vọng. Cũng có lẽ bởi việc Sửa đổi Hiến pháp là
chuyện (vài) chục năm mới có một lần, và không dễ gì có những cơ hội quan trọng
như vậy mà không giải quyết được vấn đề gì thì thật là đáng tiếc.
Hiến pháp là một hệ thống quy đinh những nguyên tắc chính trị
căn bản và là đạo luật cơ bản nhất của một nhà nước, thể hiện ý chí và nguyện
vọng của tuyệt đại đa số dân chúng. Vì thế nên việc Sửa đổi Hiến pháp có một ý
nghĩa hết sức quan trọng.
Trong khi trên thực tế, công việc này của Ủy ban Dự
thảo Sửa đổi Hiến pháp của Quốc hội trên thực tế đã lâm vào sự bế tắc không có
lối thoát, buộc phải kết thúc.
Chứ không phải hoàn tòan như phỏng đoán của một
số người khi cho rằng đảng CSVN và chính quyền coi thường, không quan tâm đến
26 triệu ý kiến đóng góp cho Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp, khiến Hiến pháp mới tới
đây sẽ hầu như giữ nguyên theo băn Hiến pháp cũ.
Với các vấn đề hệ trọng như:
chế độ chính trị, tên nước, vai trò lãnh đạo duy nhất của đảng cầm quyền, bản
chất lực lượng vũ trang, chế độ kinh tế, chế độ sở hữu… đều không thay đổi so với
bản Hiến pháp năm 1992.
Từ Đại hội đảng CSVN lần thứ XI (1.2011), việc Sửa đổi Hiến pháp
năm 1992 được đặt vấn đề chính thức là cần phải sửa đổi, với lý do có nhiều bất
cập không đáp ứng được yêu cầu phát triển của đất nước cần thiết được sửa đổi.
Suốt từ đó đến nay, việc Sửa đổi Hiến pháp cũng có nhiều thăng trầm khi lên,
khi xuống theo xu thế mạnh, yếu của các phe trong nội bộ đảng CSVN.
Có ý kiến
cho rằng, thực tế Hiến pháp đang sử dụng không hề có những bất cập không đáp
ứng được yêu cầu phát triển của đất nước trong khuôn khổ của đảng, phải được
sửa đổi như họ nói. Bằng chứng là nếu xem "toàn văn Dự thảo Sửa đổi Hiến
pháp năm 1992" thì thấy các vấn đề hệ trọng như: chế độ chính trị, tên
nước, vai trò lãnh đạo duy nhất của đảng cầm quyền, bản chất lực lượng vũ
trang, chế độ kinh tế, chế độ sở hữu toàn dân… đều không thay đổi so với bản
Hiến pháp năm 1992.
Bên cạnh đó cũng có ý kiến cho rằng, lý do của việc Sửa đổi
Hiến pháp lần này của chính quyền Việt nam không ngoài mục đích tranh giành
quyền lực giữa các phe nhóm trong đảng cũng là một trong những ý kiến đáng quan
tâm. Mà bắt đầu từ việc bớt quyền của người đứng đầu chính phủ (Thủ tướng) để
tăng quyền cho người đứng đầu nhà nước (Chủ tịch Nước) phải được hiến định cụ
thể.
Vì thế, ngay từ đầu đã có những nhận định cho rằng việc Sửa đổi Hiến pháp
năm 1992 do chính quyền tổ chức chỉ là một trò lừa bịp, một cái bánh vẽ và kết
cục sẽ không có bất kể sự thay đổi lớn nào. Nghĩa là mọi thứ vẫn giữ nguyên.
Khi xem các nội dung trong toàn văn dự thảo sửa đổi Hiến pháp
năm 1992 so sánh với Hiến pháp Nước Cộng hòa XHCN Việt nam năm 1992 (Bản sửa
đổi năm 2001) sẽ thấy những có sửa đổi là rất ít và không quan trọng.
Cụ thể,
theo bản dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 được trình Quốc hội xem xét thông qua
tại kỳ họp này, những vấn đề hệ trọng như: chế độ chính trị, tên nước, vai trò
lãnh đạo duy nhất của đảng cầm quyền, bản chất lực lượng vũ trang, chế độ sở
hữu toàn dân… đều không thay đổi so với dự thảo ban đầu.Về các nội dung liên
quan đến nền kinh tế, vẫn tiếp tục khẳng định là nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế,
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Về việc thành lập hội đồng hiến pháp, đây là vấn đề mới, lại
đang còn có nhiều ý kiến khác nhau, nên trong điều kiện hiện nay không bổ sung
quy định Hội đồng Hiến pháp vào dự thảo. Còn về nội dung sửa đổi bao gồm một số
vấn đề cũng đã được tiếp thu, chỉnh sửa.
Đó là mức độ giới hạn quyền con người,
quyền công dân (điều 14) đã được chỉnh lý như sau: “Quyền con người,
quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp
cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo
đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.” Hay điều 6 cũng được tiếp thu,
sửa thành “Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp
và dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, hội đồng nhân dân, các cơ quan khác của
Nhà nước.” Cuối cùng là vấn đề gây nhiều tranh cãi liên quan đến thu
hồi đất, khoản 3 điều 54 đã được chỉnh lý lại là “Nhà nước thu hồi đất
do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định
vì mục đích quốc phòng, an ninh; vì lợi ích quốc gia, công cộng, phát triển
kinh tế - xã hội. Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và được bồi thường
theo quy định của pháp luật”.
Qua đó sẽ thấy việc sửa đổi Hiến pháp năm 1992 lần này không hề
suôn sẻ và đã gặp nhiều trở ngại. Trong đó là vấn đề tư duy, ý thức hệ đã gò bó
khiến cho việc sửa đổi Hiến pháp gặp nhiều trở ngại trong vấn đề lập pháp. Và
trong bối cảnh hiện tại chưa có điều kiện chín muồi cần thiết cho một cuộc cải
cách lần thứ 2 để tạo tiền đề cho việc Sửa Hiến pháp.
Song một ván đề quan
trọng hơn cả là do mâu thuẫn trong nội bộ lãnh đạo về đường lối. Đó là những lý
do buộc phải kết thúc việc Sửa đổi Hiến pháp một cách nhanh chóng, cho dù về
thực chất việc làm này hầu như không thu được các thay đổi đáng kể.
Tại sao lại nói như vậy?
Sự bất cập của thể chế
chính trị
Giáo dân giáo xứ Ngọc Long, giáo phận Vinh, ký kiến nghị đòi hủy
điều 4 hiến pháp 1992. Photo courtesy of Nuvuongcongly.
Thực tế cho thấy với thể chế chính trị hiện nay, khi ý thức hệ
cộng sản vẫn là nền tảng thì việc Sửa đổi Hiến pháp không dễ mà có thể sửa một
cách đầy đủ, đáp ứng mong muốn của hệ thống chính trị hiện tại. Nguyên tắc
chung, muốn Sửa đổi Hiến pháp trên nền tảng của thể chế chính trị cũ thì bắt
buộc phải có các tiền đề cải cách cụ thể.
Ví dụ, sau Đại hội đảng CSVN lần thứ
VI, khi Việt nam chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế từ tập trung, quan liêu, bao
cấp, sang nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường, định hướng XHCN. Về mặt
kinh tế, đó là một cuộc cải cách và đó là tiền đề để thông qua ban hành Hiến
pháp 1992.
Còn lần Sửa đổi Hiến pháp lần này thì hoàn toàn không có tiền đề lớn
và cụ thể để mở đường cho thấy sự cần thiết phải cải cách. Mặt khác, khi ý thức
hệ cộng sản với khái niệm Chủ nghĩa Xã hội của Marx- Lenin vẫn là sợi chỉ đỏ
xuyên suốt các văn kiện chính trị và đã ăn sâu vào tư duy của những người lãnh
đạo cộng sản.
Đặc biệt vấn đề Hiến pháp đã bị biến tướng, được coi là bản sao
và có tầm quan trọng sau Cương lĩnh của đảng. Trong hoàn cảnh việc quản lý nhà
nước theo mô hình trục dọc từ trên xuống, mà đảng cộng sản cầm quyền đứng trên
hết, kể cả Hiến pháp. Đây chính là nguyên nhân của mọi nguyên nhân khiến việc
sửa đổi Hiến pháp không tiến hành được.
Một khi đảng và chính quyền không thừa nhận thiết chế tam quyền
phân lập, không cho phép các cơ quan lập pháp - hành pháp - tư pháp kiềm chế,
đối trọng nhau theo nguyên tắc kiểm soát và điều chỉnh.
Thêm nữa, đó là sự bất
nhất trong các chương, mục của bản Hiến pháp thiếu sự đồng bộ nên đã dẫn tới
nảy sinh các mâu thuẫn. Ví dụ, khi họ khẳng định tất cả quyền lực nhà nước
thuộc về nhân dân nhưng lại không để quyền lập hiến thuộc về nhân dân, không
chịu cho dân quyền phúc quyết Hiến pháp.
Điều mà như ta thấy ở các nước phát
triển, khi quyền lập hiến thuộc về nhân dân hoặc thuộc về một cơ qua lập hiến
do dân bầu, thì lúc đó quyền lực các nhánh lập pháp - hành pháp - tư pháp mới
ngang bằng nhau được. Cũng như về kinh tế, cái tư duy sở hữu toàn dân đã khiến
cho Hiến pháp buộc phải duy trì kinh tế quốc doanh giữ vai trò chủ đạo, một sự
bất cập trong hệ thống kinh tế thị trường tự do, bình đẳng...
Cũng thế, “sở hữu
toàn dân” là khái niệm chính trị, song không xác định ai là người có quyền thực
sự - dẫn đến tình trạng rất lúng túng trong quản lý trên thực tế v.v...
Những
ví dụ sự bất cập như thế này chỉ là một vài tồn tại vô số những điều bất cập
còn hiện hữu trong Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp, khó mà liệt kê được hết.
Đánh mất niềm tin của
nhân dân
Trong quá trình sửa đổi Hiến pháp, theo quan điểm của Ủy ban Dự
thảo Sửa đổi Hiến pháp luôn cho rằng bản dự thảo đã thể hiện được nguyện vọng
của đông đảo người Việt Nam. Song trên thực tế, việc tiến hành sửa đổi Hiến
pháp là "đầu voi đuôi chuột", khi ý kiến đóng góp rất nhiều và đã có
nhiều phương án được đưa vào trong các dự thảo (trước), thể hiện một sự tiếp
thu nhất định. Nhưng kết cục thì bản dự thảo cuối cùng sẽ được trình ra Quốc
hội lại gần như trở về xuất phát điểm ban đầu. Đặc biệt là vấn đề một tỷ lệ lớn
dân chúng không biết đến việc sửa đổi Hiến pháp.
Kêu gọi nhân dân góp ý dự thảo sửa đổi Hiến pháp trên Đài truyền
hình VTV. Screen capture.
Theo kết quả cuộc khảo sát “Chỉ số Công lý 2012” do Chương trình
Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam, Trung tâm
Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng, thì 42.4% dân chúng Việt Nam không
biết gì về Hiến pháp hoặc chưa bao giờ nghe nói đến Hiến pháp. Với 57.6% còn
lại – những người biết hiến pháp là gì hoặc đã từng nghe nói tới Hiến pháp thì
có tới 23% không hề biết Việt Nam đang tổ chức góp ý sửa đổi Hiến pháp.
Nếu so
với các cuộc vận động tuyên truyền lấy để ý kiến người dân tham gia đóng góp ý
kiến rầm rộ ở tất cả các địa phương với các khoản chi ngân sách tới hàng trăm
tỷ đồng. Và các kết quả tốt đẹp thu được trong cả một quá trình vừa qua. Thử
hỏi thái độ tiếp thu của Ủy ban Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp của Quốc hội đối với
hàng triệu các ý kiến kiến nghị của quần chúng nhân dân như thế nào?
Đó là lý do đã khiến cho việc Sửa đổi Hiến pháp năm 1992 cho dù
sẽ kết thúc mà không hề có những khác biệt cơ bản so với bản Hiến pháp 1992
(Sửa đổi 2001) như nhiều người kỳ vọng. Đây là vấn đề hết sức nguy hiểm, vì
Hiến pháp là luật gốc, việc sửa đổi lần này nếu không có gì mới đối với các vấn
đề hệ trọng như: chế độ chính trị, tên nước, vai trò lãnh đạo duy nhất của đảng
cầm quyền, bản chất lực lượng vũ trang, chế độ kinh tế, chế độ sở hữu toàn dân…
đều không thay đổi so với bản Hiến pháp năm 1992.
Nó sẽ mang lại nỗi thất vọng
lớn và sự mất niềm tin của dân chúng. Một động lực phát triển quan trọng của
đất nước và sự ổn định của chế độ, nếu không còn nữa thì sẽ cực kỳ nguy hiểm.
Mâu thuẫn trong vấn đề
TPP
Có lẽ đến thời điểm này, khi cuộc đấu đá trong nội bộ đảng đang
ở thế bất phân thắng bại. Khi người ta đang không biết ai, hay phe nhóm nào
trong đảng đang cầm lái quốc gia, thì việc tổ chức Sửa đổi Hiến pháp ngày càng
bộc lộ sự nguy hiểm.
Khi chính quyền đã vô tình đã lôi kéo dân chúng vào trò
chơi chính trị mang tính lừa lọc, nói một đằng làm một nẻo nếu càng để lâu sẽ
càng ngày càng đánh mất niềm tin. Đặc biệt, trước cam kết muốn tham gia Hiệp
định Thương mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Chủ tịch nước Trương Tấn Sang
đưa ra trong chuyến thăm Hoa Kỳ hồi tháng 7.2013 và những tuyên bố của ông
Nguyễn Tấn Dũng gần đây khi khẳng định việc Việt nam cam kết sẽ tạo ra sân chơi
bình đẳng cho doanh nghiệp nhà nước và nước ngoài trong vòng năm năm tới.
Vì
thế bằng phía lãnh đạo đảng CSVN đang bằng mọi cách phải kết thúc nhanh chóng,
đẩy việc sửa Hiến pháp vào việc đã rồi, để cản trở không để việc Việt nam đang
cố gắng tham gia Hiệp định Thương mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) trở thành
hiện thực. Sở dĩ như vậy cũng vì Hiệp định TPP có những ràng buộc ảnh hưởng và
tác động lớn đến các vấn đề nhạy cảm về chính trị. Như quyền lập hội là một ví
dụ, là mối đe dọa quyền lực lãnh đạo của đảng CSVN hiện nay.
Kết
Cho đảng CSVN và chính quyền có muốn sửa đổi Hiến pháp cũng
không thể sửa được, nếu một khi không có sự đột phá để tiến hành cải cách thể
chế chính trị làm tiền đề cho việc việc Sửa đổi Hiến pháp. Vì ai cũng biết tiền
đề chung của cải cách Hiến pháp là cách mạng, thông qua đó để thay đổi thể chế
chính trị.
Nhưng nếu đảng CSVN một lần nữa bằng cách tự diễn biến, tự thay đổi
thể chế chính trị thông qua một cuộc cải cách tương tự như cải cách kinh tế mà
họ đã tiến hành thành công cách đây hơn 20 năm thì đấy là sự lựa chọn thông
minh và sáng suốt nhất. Nó sẽ tạo tiền đề cho sự cạnh tranh chính trị lành mạnh
giữa các tổ chức chính trị khác nhau. Với các tiềm lực hiện có về mọi mặt, thì
khả năng tiếp tục cầm quyền của họ (đảng CSVN) là chắc chắn. Và sẽ có không
dưới trên 60% lực lượng dân chúng sẽ giành cho họ sự ủng hộ.
Đấy là lối thoát và giải pháp khả dĩ hơn cả, bằng không thì họ
sẽ buộc phải đưa bản Hiến pháp Sửa đổi trở về vị trí ban đầu của nó trước khi
sửa đổi để chờ thời cơ, khi có đầy đủ điều kiện chín muồi cần thiết cho một
cuộc cải cách. Điều đó cho thấy việc sửa đổi Hiến pháp là một việc làm không dễ
nó đòi hỏi sự thống nhất nhiều mặt, trong mọi lĩnh vực có liên quan mang tính
xuyên suốt.
Ngay cả trong lần này, thực tế đã chứng minh Đảng CSVN và chính
quyền có quyết tâm sửa đến mấy, có muốn sửa cũng không thể sửa đổi được. Qua đó
cho thấy trình độ và khả năng lập pháp của các thành viên Ủy ban Dự thảo Sửa
đổi Hiến pháp của Quốc hội là rất thấp, họ đã không lường được hết các trở ngại
sẽ nảy sinh trong quá trình Sửa đổi Hiến pháp ở thời gian ngắn - Một văn bản
pháp luật Mẹ, có thể dùng tới hàng trăm năm.
Ngày 01 tháng 11 năm 2013
'Tôi thách báo tranh
luận về Hiến pháp'
Cập nhật: 17:36 GMT - chủ nhật, 17 tháng 11,
2013
Media Player
Tiến sỹ Nguyễn Quang A
thách thức báo chính thống trong nước tranh luận công khai với ông về vấn đề
hoãn Hiến pháp, diễn biến hòa bình và dân chủ.
Trao đổi với BBC hôm Chủ nhật, 17/11/2013, ông Quang A nói:
"Tôi thách báo Quân đội Nhân dân tranh luận với chúng tôi.
Còn vu cáo chúng tôi thì cái chuyện đó là chuyện thường nhật của báo Nhân dân
và báo Quân đội (Nhân dân), không có gì là lạ cả."
Tiến sỹ Quang A đưa ra nhận định trên khi phản ứng về một ý kiến
trên một tờ báo trong nước gần đây cho rằng việc các phong trào xã hội, hoặc
các nhóm trí thức, nhân sỹ yêu cầu nhà nước 'hoãn thông qua Hiến pháp sửa đổi'
mà chính quyền sắp thông qua hiện nay là một hình thức, mưu đồ 'diễn biến hòa
bình' và rằng ý kiến đòi hoãn này chỉ là 'thiểu số'.
Nguyên viện trưởng Viện IDS (đã tự giải tán) nói thêm:
"Tôi chỉ hỏi những tác giả muốn cuộc chuyển đổi hòa bình,
tức diễn biến hòa bình mà họ nói như vậy, hay là họ muốn diễn biến không hòa
bình?"
"Bản thân chính ông tổ của họ là ông Marx, ông cũng nói
rằng toàn bộ sự việc là sự thay đổi, đấy là cốt lõi của triết lý Marx,"
ông nói với BBC từ Hà Nội.
No comments:
Post a Comment
Cám ơn bạn đã đọc và cho Ý kiến.