Các ông hoàng trẻ của Trung Quốc che giấu tài sản ở ngoại quốc

Các ông hoàng trẻ của Trung Quốc che giấu tài sản ở ngoại quốc tại xứ thiên đường Caribbean

James Ball (The Guardian), Thục Quyên (Danlambao) dịch - Thân nhân của các nhà lãnh đạo chính trị trong đó có chủ tịch hiện tại của Trung Quốc và cựu Thủ tướng đã bị lộ danh tính trong kho tài liệu rò rỉ từ khu vực quần đảo British Virgin Islands.

Hơn một chục thành viên gia đình của các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự hàng đầu của Trung Quốc đang sử dụng các công ty nước ngoài có trụ sở tại British Virgin Islands, tài liệu tài chính bị rò rỉ tiết lộ.

Người anh em cột chèo của chủ tịch Trung Quốc hiện nay, Tập Cận Bình, cũng như con trai và con rể của cựu Thủ tướng Ôn Gia Bảo là một trong những quan chức trong bộ chính trị đang sử dụng những quốc gia lý tưởng này để che giấu tài sản, theo hồ sơ tài chính cho biết.

Ông Fu Liang là con trai của Peng Zhen, cựu thị trưởng thành phố Bắc Kinh và một trong số “tám trưởng lão” của Trung Quốc. Sau khi chấm dứt sự nghiệp trong ngành công nghiệp đường sắt, ông chuyển sang nắm giữ một vai trò trong lĩnh vực giải trí, làm một nhà đầu tư cho các câu lạc bộ du thuyền và sân golf.

Con trai một trong “Tám vị Trưởng lão” của đảng Cộng sản

Đồ họa cho thấy con số của lãnh đạo cao cấp Trung Quốc và thân nhân của họ với các kết nối ở nước ngoài. Không có dấu hiệu cho thấy những lãnh đạo này có bất kỳ sự tham gia hoặc nhận thức gì về hoạt động tài chính cua các thành viên của gia đình.

Các tài liệu cũng tiết lộ vai trò trung tâm của các ngân hàng phương Tây lớn và các công ty kế toán, bao gồm cả Công ty PricewaterhouseCoopers, Credit Suisse và UBS ở hải ngoại, đóng vai trò là người trung gian trong việc thiết lập các công ty.

Ví dụ như văn phòng Hồng Kông của Credit Suisse thành lập công ty BVI Tư Vấn Xu Hướng Vàng cho Wen Yunsong, con trai của Ôn Gia Bảo, trong thời gian ông này làm thủ tướng - trong khi PwC và UBS thực hiện dịch vụ tương tự cho hàng trăm cán bộ Trung Quốc giàu có khác.

Việc công bố sử dụng các cấu trúc tài chính bí mật của Trung Quốc là sự mặc khải mới nhất từ “Bí mật Nước ngoài”, một nỗ lực báo cáo suốt hai năm được dẫn dắt bởi Hiệp hội Quốc tế của những Điều tra viên Nhà báo (ICIJ), trong đó thu được hơn 200 gigabyte dữ liệu tài chính bị rò rỉ từ hai công ty tại quần đảo British Virgin, và chia sẻ thông tin với người giám hộ chùng các hãng tin quốc tế khác.

Tất cả các dữ liệu của ICIJ cho thấy hơn 21.000 khách hàng từ Trung Quốc đại lục và Hồng Kông đã sử dụng những nơi trú ẩn ngoài khơi trong vùng biển Caribbean, khiến làm tăng thêm sự giám sát tài sản và quyền lực thâu tóm được của các thành viên gia đình trong vòng nội bộ chính quyền.

Vì quan chức Trung Quốc cũng như gia đình của họ không cần phải công khai tài sản, công dân ở trong và ngoài nước hoàn toàn mù tịt về việc các cán bộ cao cấp sử dụng những phương tiện ngoại quốc để trốn thuế, hoặc tẩu tán tiền bạc ra nước ngoài. Theo ước tính, khoảng 1 ngàn tỷ đến 4 ngàn tỷ đô la tiền không rõ xuất xứ đã được chuyển ra khỏi Trung Quốc. 

Vấn đề bất bình đẳng của Trung Quốc Bất bình đẳng thu nhập là một vấn đề đang ngày càng tăng ở Trung Quốc, một hệ quả của sự phát triển nhanh chóng của đất nước. Một nghiên cứucủa trường đại học Bắc Kinh cho thấy thu nhập của 5% người giàu nhất cao hơn so với 5% người nghèo nhất là gấp đến 34 lần.

Sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Trung Quốc đã dẫn đến tình trạng căng thẳng trong nội bộ quốc gia, khi số tiền thu được từ sự thịnh vượng mới phát triển của nước này không được chia đều: 100 người giàu nhất của đất nước là tập thể trị giá trên $ 300 tỷ, trong khi ước tính 300 triệu người trong nước vẫn sống dưới mức 2 USD một ngày. Chính phủ Trung Quốc đã nỗ lực đàn áp các phong trào của công dân nhằm thúc đẩy sự minh bạch hoặc trách nhiệm của lãnh đạo.

Các hồ sơ bí mật thu được bởi ICIJ liên quan đến việc thành lập và quyền sở hữu của công ty hợp pháp nước ngoài, chỉ cung cấp được ít thông tin về hoạt động của các doanh nghiệp đã được sử dụng sau khi thành lập. Công ty nước ngoài có thể là một công cụ quan trọng cho các doanh nghiệp hợp pháp của Trung Quốc, đặc biệt là khi hoạt động ở nước ngoài, do hạn chế về pháp luật trong nước.

Một gia đình trong bộ chính trị của Trung Quốc có vấn đề tài chính đã không thoát khỏi sự giám sát - ít nhất là ở phương Tây - là của cựu Thủ tướng Ôn Gia Bảo. Trong tháng mười một, tờ New York Times báo cáo rằng một công ty tư vấn điều hành bởi con gái của Ôn Gia Bảo, dưới cái tên Lily Chang, đã được thanh toán $ 1,8 triệu bằng các dịch vụ tài chính khổng lồ của Mỹ JPMorgan.

Vụ thanh toán đã trở thành một trong những mục tiêu của cuộc điều tra của chính quyền Hoa Kỳ vào các hoạt động của JP Morgan ở Trung Quốc, bao gồm cả việc kiểm tra thực hành tuyển dụng của công ty, trong đó công ty bị cáo buộc bao gồm các thân nhân của những quan chức có quyền thế.

Một cựu thủ tướng, bộ điều chỉnh ngân hàng và đầu tư. - Liu Chunhang là con rể của cựu Thủ tướng Ôn Gia Bảo, và chồng của con gái của ông Ôn Lily Chang. Ông hiện đang làm việc cho ngân hàng điều chỉnh của Trung Quốc, và là một cựu nhân viên của Morgan Stanley. - Wen Yunsong là con trai của Ôn Gia Bảo. Giáo dục tại Hoa Kỳ, tại Đại học Northwestern, ông là một nhà đầu tư, và Chủ tịch hiện tại của một công ty dịch vụ vệ tinh nhà nước.

Tuy nhiên, các hồ sơ của ICIJ tiết lộ vai trò bí mật ở nước ngoài của BVI trong việc che lấp sự liên kết giữa Chang với công ty tư vấn của mình, Công Ty Tư Vấn Fullmark. Công ty này được thành lập ở BVI bởi chồng của Chang, ông Liu Chunhang, vào năm 2004, và ông vẫn là giám đốc và cổ đông duy nhất cho đến năm 2006, khi ông làm việc trong cơ quan điều hành ngân hàng của Trung Quốc.

Sở hữu trên danh nghĩa của công ty đã được chuyển giao tại thời điểm đó cho Zhang Yuhong, một người bạn của gia đình Wen, người mà tờ New York Times cho biết có liên quan tới lợi ích kinh doanh của gia đình Wen.

Công ty thành lập cho anh em Chang Wen Yunsong, với sự trợ giúp của Credit Suisse, được xóa bỏ trong năm 2008, với rất ít thông tin cho biết nó đã hoạt động như thế nào và với mục đích gì trong 2 năm. Mục đích thành lập các công ty như vậy là để cho phép thành lập các tài khoản ngân hàng dưới tên của công ty, một biện pháp pháp lý khiến cho việc truy tìm tài sản trở thành phức tạp hơn.

Các thành viên của gia đình Wen, cũng như Zhang, không trả lời bất kỳ câu hỏi nào mặc cho các phóng viên ICIJ tìm mọi cách tiếp cận, trong suốt thời gian nhiều tuần lễ.

Tuy nhiên, trong một bức thư gần đây ghi ngày 27 tháng 12, dường như được gửi đến một tin mục Hồng Kông, vào giữa lúc đang có nhiều cuộc điều tra về vấn đề tham nhũng của các cựu quan chức khác, ông Ôn Gia Bảo được biết là đã chối rằng ông không có bất kỳ hành vi sai trái gì trong thời gian làm thủ tướng của mình, hoặc trong cách gia đình ông tích lũy được số tài sản đã được công bố.

Ông đã tuyên bố qua văn bản: “Tôi chưa bao giờ tham gia và sẽ không tham gia vào bất cứ một thỏa thuận lạm dụng quyền lực nào của mình cho lợi ích cá nhân vì không có lợi ích nào có thể ảnh hưởng được tôi”.

Một phát ngôn viên của Credit Suisse từ chối bình luận về bất kỳ trường hợp cụ thể nào về khách hàng, nhưng cho biết ngân hàng đã làm những “thủ tục chi tiết để đối phó với những nhân vật chính trị” phù hợp với quy định chống rửa tiền ở Thụy Sĩ và các nơi khác.

“Credit Suisse theo yêu cầu của pháp luật Thụy Sĩ cần duy trì bảo mật khách hàng của ngân hàng và do đó không thể nêu nhận xét về vấn đề này”, ông nói. “Trong trường hợp không có thêm bất kỳ thông tin nào nữa, các phương tiện truyền thông không thể chắc chắn rằng họ có một sự hiểu biết đầy đủ về vấn đề này. Kết quả là, họ sẽ không thể trình bày vấn đề một cách chính xác hay khách quan”

Chủ tịch nước và một doanh nhân Deng Jiagui là một doanh nhân đã trở thành anh cột chèo của chủ tịch hiện tại của Trung Quốc Tập Cận Bình khi ông kết hôn với chị gái của ông này vào năm 1996. Xuất thân của ông là từ ngành công nghiệp thuốc lá, nhưng ông và vợ ông đang sở hữu tài sản sang trọng trên khắp Trung Quốc và Hồng Kông.

Các hồ sơ ICIJ cũng nêu chi tiết về một công ty kết nối với Deng Jiagui, người chồng của chị gái của Tập Cận Bình, chủ tịch nước Trung Quốc, người đã vun xới một hình ảnh như là một nhà vận động chống tham nhũng. Theo các hồ sơ BVI, ông Deng, nhà phát triển bất động sản và đầu tư, sở hữu 50% cổ phần của Công Ty Phấn Đấu Phát Triển Bất Động Sản Xuất Sắc, thuộc tập đoàn BVI. Sở hữu phần còn lại của công ty là hai ông trùm bất động sản Trung Quốc, là người năm ngoái đã thắng thầu bất động sản 2 tỷ USD.

Những “ông hoàng con” khác - một thuật ngữ sử dụng rộng rãi cho các gia đình của giới tinh hoa chính trị của Trung Quốc - có quan hệ ở nước ngoài bao gồm: “Li Xiaolin, một nhà điều hành cấp cao tại một trong những công ty năng lượng quốc doanh của Trung Quốc và là con gái của cựu Thủ tướng Lý Bằng, Ngô Jianchang, con trai cố lãnh đạo tối cao” của Trung Quốc Đặng Tiểu Bình và Hồ Yishi, một người anh em họ của cựu Tổng thống Hồ Cẩm Đào.

Nhóm tinh hoa chính trị của Trung Quốc không phải những người duy nhất lợi dụng việc giấu tên ở nước ngoài của BVI. Ít nhất 16 người giàu nhất Trung Quốc, với tổng số ước tính giá trị tài sản vượt quá $ 45 tỷ, đã được tìm thấy có các kết nối với các công ty có trụ sở tại thẩm quyền.

Trong số những người này là Huang Guangyu, người sáng lập hãng bán lẻ điện tử lớn nhất Trung Quốc và một trong những người đàn ông giàu có nhất của đất nước. Huang và vợ của ông đã có một mạng lưới gồm hơn 30 công ty ở BVI, theo các hồ sơ ICIJ. Huang sau đó đã bị thất sủng và đã bị bắt trong năm 2010 và bị kết án 14 năm tù vì tội giao dịch nội gián và hối lộ.

Mặc dù bị giam cầm, mạng lưới ngoài khơi của Huang không nằm yên. Trong năm 2011, một trong những công ty ở BVI của ông đã thực hiện một nỗ lực không thành công cho Ark Royal, tàu sân bay đã nghỉ hưu, từng là soái hạm của hải quân Anh. Theo báo cáo báo chí, Huang lên kế hoạch để biến tàu sân bay thành một trung tâm mua sắm, nhưng các quan chức hải quân đã quyết định dẹp bỏ con tàu này.

Cổ đông của công ty nước ngoài Trung Quốc đã trở thành một khách hàng quan trọng đối với các khu vực pháp lý ở nước ngoài. Hồ sơ của ICIJ về chủ sở hữu nước ngoài và cổ đông cho thấy các địa chỉ liên hệ với Trung Quốc hoặc Hồng Kông nhiều hơn gấp 6 lần so với Mỹ.

Tổng cộng, cơ sở dữ liệu ICIJ - trong đó bao gồm chỉ là hai trong nhiều cơ quan thành lập công ty của BVI - cho ra 1 danh sách hơn 21.000 địa chỉ ở Trung Quốc hay Hồng Kông gồm giám đốc hoặc cổ đông của công ty nước ngoài, cho thấy Trung Quốc là một trong những khách hàng hàng đầu của dịch vụ chuyển tiền ra nước ngoài. Trong những năm gần đây, các khu vực nước ngoài đã tích cực ve vãn thị trường Trung Quốc, với nhiều văn phòng mở ra và các trang web quảng cáo tại Hồng Kông.

Việc BVI ve vãn những người giàu có và quyền thế tại Trung Quốc có thể trở thành điều xấu hổ cho Vương quốc Anh. BVI vẫn còn là một lãnh thổ nằm ngoài lãnh phận Anh, và trong khi hầu hết các hoạt động là độc lập, chính quyền Anh vẫn giữ lại một số trách nhiệm và liên hệ với các hòn đảo.

Thủ tướng Chính phủ của Vương quốc Anh ông David Cameron đã công khai cam kết sẽ hành động chống lại việc bí mật chuyển tiền ra nước ngoài và việc trốn thuế, bao gồm cả các khu vực bảo hộ như Jersey và Guernsey, và lãnh thổ ở nước ngoài, nghĩa là những tiết lộ thêm nữa về vai trò của BVI ở Trung Quốc có thể đưa đến những rối rắm chính trị. 

Vai trò của các tổ chức tài chính hàng đầu phương Tây trong việc xây dựng kết cấu ngoài khơi cũng đã thu hút sự giám sát, mặc dù đây là một chức năng thường xuyên và hoàn toàn hợp pháp đối với nhiều người.

Các hồ sơ của ICIJ cho cả PricewaterhouseCoopers và UBS cho thấy các quan hệ rộng rãi với các đại lý tổng hợp vào BVI và vùng lãnh thổ khác trong khu vực. Trong tổng số, UBS đã giúp kết hợp hơn 1.000 tổ chức nước ngoài đối với khách hàng từ Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, trong khi PwC đã có một vai trò trong việc xây dựng ít nhất 400 tổ chức.

Cả hai PricewaterhouseCoopers và UBS từ chối bình luận về bất kỳ chi tiết cụ thể liên quan đến hoạt động của họ trong BVI, hoặc với các đại gia của Trung Quốc. Tuy nhiên, người phát ngôn cho cả hai công ty cho biết các hoạt động của họ đều tuân thủ theo pháp luật phù hợp và các nguyên tắc đạo đức.

“Là một vấn đề về chính sách, các thành viên doanh nghiệp PwC không bình luận về các khách hàng hoặc về kinh doanh của họ”, một phát ngôn viên của PwC Trung Quốc cho biết.

“Thực hành tư vấn thuế của PwC giúp khách hàng của chúng tôi đưa ra quyết định kinh doanh dựa trên thông tin thiết thực, cân bằng trách nhiệm của mình để làm phù hợp cho các bên liên quan, thường xuyên qua nhiều quốc gia, đáp ứng yêu cầu thuế của họ”.

Một phát ngôn viên của UBS cho biết: “Chúng tôi làm việc với các tiêu chuẩn cao nhất trong hoạt động kinh doanh của chúng tôi để đáp ứng tất cả các yêu cầu pháp lý và quy định của chúng tôi”.

Tài sản tích lũy và cáo buộc tham nhũng trong giới tinh hoa chính trị của Trung Quốc đã là một chủ đề quan tâm ngày càng tăng không chỉ trong các phương tiện truyền thông phương Tây, mà còn - đến một mức độ hạn chế - trong phạm vi của chính Trung Quốc.

Được khuyến khích bởi tuyên bố công khai của Tổng thống Xi xung quanh các nỗ lực chống tham nhũng, một nhà hoạt động trí thức Trung Quốc, ông Xu Zhiyong, đã lập ra một “phong trào công dân mới” trong nước - một nhóm xã hội dân sự chính thức mà trong số nhiều mục tiêu khác nhằm tăng tính minh bạch tài chính của các lãnh đạo và kiềm chế vấn nạn tham nhũng của đất nước.

Mặc dầu vậy, phong trào này đã phải đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ chính quyền Trung Quốc. Nhiều người tham gia vào phong trào công dân mới đã bị bắt giữ tại các cuộc họp công cộng, trong khi người sáng lập Xu đang ở trong tù và phải đối mặt với bản án “tập hợp đông người để gây rối trật tự công cộng”, với mức án tối đa là năm năm tù giam. Trong khi đó, các nhà báo quốc tế đã đưa ra nhiều báo cáo từ trong nước về sự giàu có của tầng lớp lãnh đạo cao cấp của Trung Quốc, đã phải đối mặt với khó khăn khi xin giấy phép nhập cảnh, hoặc gặp trở ngại với các cấp chính quyền.

James Ball

theguardian.com/world/ng-interactive/2014/jan/21/china-british-virgin-islands-wealth-offshore-havens

Bản tiếng Việt:

Thục Quyên

danlambaovn.blogspot.com